-31-
Een kruising van beken?
Een aloude naam voor Winkel is - met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid -
Overewinkel dat mogelijk gewoon betekent 'over de Winkel'. Net zoals Overijssel
over de IJssel betekent. (Maar Overewinkel zou heel misschien ook Uithoek kunnen
betekenen. Dat is niet helemaal uit te sluiten.) Nu is er een probleem: die Leek van
Diederik, die hier mogelijk de Winkel wordt genoemd, kruist een andere beek met de
echte oude Friese naam Beets, afstromend van de Winkeler hoogte via de latere
Corversloot naar het westen. Daar is door mij al de nodige aandacht aan besteed in het
artikel over de Kostverlorenpolder (zie Info nr. 28, 1997). Overigens moet worden
opgemerkt dat 'leek' een zeer algemene benaming is voor een beek in het voormalige
Friese gebied. Zo is Medemblik genoemd naar een zogenoemde Middenleek. En dat
geldt eigenlijk net zo voor de term 'beets'. De plaatsnaam Beetsterzwaag betekent
eigenlijk 'Weidegrond aan de beek'.
Is het mogelijk dat een beek een andere
beek doorkruist? Het lijkt mij praktisch
onmogelijk, echt onzin. Hoe moeten we dit
dan zien?
Als we aannemen dat de lange beek van
Diederik ouder is dan de Beets en haar
ontstaansrecht ontleende aan de oude dikke
veenlaag die in de late middeleeuwen nog
min of meer intact was, hebben we een
verklaring. Dan is het ook mogelijk om
gewoon over het zogenaamde Hoogland bij
Barsingerhorn te stromen, omdat het
indertijd nog onzichtbaar onder het veen lag
en nergens boven uitstak. Dat Hoogland
vormde een onderdeel van het
krekensysteem van het vroegere Gat van
Bergen, net zoals de relatief hoge rug aan
het westeind van Winkel.
Nadat de lange ontginningsweteringen
De huidige situatie met de straatnaam waren gegraven (Info nr. 55, 2010) en het
Winkeierzand landschap ontwaterd en ontgonnen werd,
staken de gevormde kreekvullingen
langzamerhand boven het verminderde veendek uit. Daarop ontstonden er nieuwe
stroompjes, zoals onze opnieuw ontdekte Beets en - niet te vergeten - de Moerbeek. Al
het hoogveen is intussen veranderd in laagveen dat hier en daar behoorlijk moerassig
en moeilijk toegankelijk wordt.
Van Weijver tot Twuiver
Een Weijver, op z'n Westfries uitgesproken als Waiver, heeft veelal een Wuiver als
opvolger. Volgens het Chronologisch Woordenboek van Nicoline van der Sijs is
'wuiven' een tamelijk nieuw woord uit de 17e eeuw. Dus weijver is ouder, en dat zou
dan mogelijk weer af kunnen stammen van waver. Klinkers veranderen nogal eens in
Historisch Niedorp, informatieblad 2013 nr. 1
