-18-
van der Woude op de kaart van 1661 op kavel C46 staat en op de kaart van 1817 staat
er een boerderij op kavel C45, terwijl die op C46 is verdwenen.
Het Toornhuis of Torenburg
We weten niet wat er tussen 1661 en 1817 is gebeurd. Het is mogelijk dat de boerderij
van Hartman op kavel C46 is gesloopt en dat ernaast op C45 de boerderij Torenburg
werd gebouwd. Het is echter niet aannemelijk te veronderstellen dat de grootste
boerderij van Heerhugowaard op kavel C46 stond, zoals de kaart van Dou ons wil
d°en geloven, dat deze vervolgens is gesloopt om direct ernaast een nieuwe, eveneens
zeer grote boerderij te bouwen met ook een watersingel er omheen. Het lijkt erop dat
we gerust kunnen concluderen dat de boerderij van Hartman van der Woude op kavel
C46 dezelfde is als de boerderij op de kaart van 1817 op kavel C45. Dan heeft
landmeter Dou een foutje gemaakt en op zijn kaart van 1661 de boerderij van Hartman
van der Woude op de verkeerde kavel geplaatst. Dit betekent dat de boerderij
Middenweg 543 in Heerhugowaard met de naam Torenburg (vroeger het Toornhuis)
dezelfde is als die Hartman van der Woude omstreeks 1660-1665 liet bouwen. We
moeten in ieder geval beide naast elkaar gelegen kavels C45 en C46 als een
boerenhofstede zien die aanvankelijk in handen was van de regentenfamilie Van
Wassenaar, overging naar de familie Bicker en omstreeks 1660, of kort daarna, in
handen kwam van Hartman van der Woude. Pas na 1887 vond een splitsing plaats van
de beide kavels C45 en C46 en kwamen die elk in andere handen.
De Wilde Kust
Hoe ging het verder met Hartman van der Woude en zijn drie kinderen in
Heerhugowaard. In 1676 besloot hij zich aan het hoofd te stellen van een groep
emigranten die een nieuwe kolonie wilde stichten in Guyana aan de noord-kust bij
Brazilie, in die tijd De Wilde Kust genoemd. Dat gebied leek geschikt voor de tabaks-
en suikerrietteelt, waarmee veel geld verdiend kon worden. De nieuw te stichten
kolonie kreeg de naam Oranje en moest komen in het gebied wat nu Frans Guyana is
(nabij het huidige Suriname). Wat Hartman van der Woude bezield heeft om op zijn
leeftijd als weduwnaar met drie jonge kinderen dit avontuur aan te gaan, weten we
niet. Hij gaf alles op, zijn positie als dijkgraaf, zijn hofstede in Heerhugowaard, al zijn
bezittingen en zijn geld en sleurde nog eens vijftig knechten en meiden mee uit zeer
waarschijnlijk Heerhugowaard en Niedorp in een uiterst onzekere toekomst. Hij stak
zich diep in de schulden om deze onderneming te financieren. Het liep dramatisch
slecht af. Tijdens de reis stierf Hartman van der Woude aan een besmettelijke ziekte
die aan boord heerste. Zijn kinderen verloren hun vader en de emigranten hun leider
van dit avontuur, nog voor ze hun bestemming hadden bereikt. Hartman van der
Woude werd begraven op een eilandje voor de kust van het Kaapverdische eiland Sao
Tiago. Dat moest in het geheim gebeuren, want de Hollanders kregen van de
Portugezen geen toestemming om een protestant in katholieke grond te begraven. Ook
Hartmans jongste dochter Margarieta overleed. Het avontuur in Zuid-Amerika
eindigde rampzalig. De Nederlandse kolonie werd door de Fransen overvallen,
verwoest en de bewoners in slavernij afgevoerd. Dochter Elisabeth van der Woude
wist aan dit lot te ontsnappen en keerde, twintig jaar oud, in 1667 alleen terug naar
Nederland om vervolgens dit hele verhaal in haar dagboek te noteren. Zij kreeg
Historisch Niedorp, informatieblad 2013 nr. 1
