'Schoolplichtigen' Hieronder werden verstaan: alle kinderen van 6 tot 12 jaar. Alle
jongens en meisjes van 12 tot 14 jaar werden geacht dag- of
avondschool te bezoeken gedurende de wintertijd van half
november tot half maart.
Schoolverzuim De bevolking overtuigen dat goed en regelmatig onderwijs voor
eenieder noodzakelijk is en het schoolverzuim daarbij blijven
bestrijden. Leden zullen geen kinderen van 6 tot 12 jaar in dienst
nemen en gedurende de wintertijd van half november tot half
maart geen kinderen van 12 tot 14 jaar in dienst nemen.
Bestuur en leden zagen al spoedig in dat de plaatselijke schoolbond in zijun eentje,
wilden zij ook landelijk gehoord worden, weinig inbreng had. Het besluit viel dan ook
al gauw om zich bij de landelijke vereniging Volksonderwijs aan te sluiten om daarna
verder te gaan als afdeling Winkel van Volksonderwijs. Deze in 1866 opgerichte
landelijke vereniging streed voor het openbaar lager onderwijs en was sterk gekant
tegen invoering van het kerkelijk onderwijs.
Schoolverzuim
Een van de redenen om te komen tot oprichting van een 'schoolbond' in Winkel was
het voorkomen en terugdringen van ongeoorloofd schoolverzuim. Dit kwam in de 19e
eeuw op vrijwel alle scholen in ons land voor, waarin Winkel geen uitzondering
vormde. De reden tot ongeoorloofd verzuim was onder meer, helpen in de huishouding
thuis, het al dan niet tegen betaling werkzaam zijn in vooral de landbouw of bij
'patroons' (werkgevers) in de dienstverlening. Al spoedig na oprichting van de
'schoolbond' ging het bestuur aan de slag met het verzamelen van gegevens. Deze
waren uit voorgaande jaren niet bij de gemeente of de school aanwezig. Afgesproken
werd om dit in het vervolg te zullen bijhouden. Uit de vermelde verzuimen in de
notulen van de periode tussen 1 juli en 31 december 1878 blijkt dat de school toen is
bezocht door 258 kinderen. Tijdens deze periode van dus een halfjaar is er tijdens 119
dagen les gegeven op school. Van de 258 kinderen bezochten er 170 of ruim 65%
getrouw de school. 40 kinderen verzuimden tussen een halve dag en 5 dagen de school
te bezoeken. 48 kinderen verzuimden tussen de 5 en 25 dagen naar school te gaan. Bij
ruim 34% was er sprake van een kort of langdurig schoolverzuim. Meerdere kinderen
waaronder soms zeer jonge uit het eerste schooljaar kwamen tijdens de maanden
september en oktober vrijwel niet naar school. Zij waren als regel afkomstig uit
armelijke gezinnen en verzamelden op het bouwland de achtergebleven aren van het
graan om thuis brood van te kunnen bakken. Ook bonen en erwten die op het land
waren achtergebleven werden door kinderen verzameld voor de middagpot. Hier kon
wel begrip voor worden opgebracht maar dat kinderen van welgestelde ouders om
gelijke redenen niet naar school kwamen, keurde men ten zeerste af. Het bestuur van
de 'schoolbond' trachtte zowel schriftelijk als mondeling de ouders ervan te
overtuigen dat schoolverzuim moest worden voorkomen en het schoolbezoek worden
bevorderd. Later konden zij er dan de vruchten van plukken. Leden van de
'schoolbond' hadden zich verplicht geen kinderen jonger dan 12 jaar in dienst te
nemen, wie zich daar niet aanhield kon een bestuurslid verwachten om hem op zijn
Historisch Niedorp, informatieblad 2012 nr. 1
