overliet. In 1863 nam hij wegens het achteruitgaan van gezondheid zelf ontslag. Tot
opvolger als hoofdonderwijzer werd J. H. Bergman benoemd, bijgestaan door twee
hulponderwijzers. We moeten ons overigens van het gegeven onderwijs in die jaren
niet te veel voorstellen, in de eerste klas leerde de jeugd lezen. In de tweede klas kwam
daar het schrijven bij, in de derde klas kon dan nog rekenen, geschiedenis en
aardrijkskunde geleerd worden. De kinderen bezochten echter zeer onregelmatig de
school en velen kwamen er om die reden niet aan toe om geschiedenis en
aardrijkskunde te leren. De ouders vonden het onbelangrijk dat meisjes konden
rekenen of iets wisten over geschiedenis of aardrijkskunde. Als regel verlieten de
meisjes dan ook de school als ze konden lezen en schrijven.
Oprichting van 'Het Schoolbond' op 18 december 1871 te Winkel
Deze oprichtingsvergadering was volgens voorzitter W.J.C. van Manen belegd naar
aanleiding van een bij het hervormd kerkbestuur ontvangen circulaire van de algemene
synode. Deze was verzonden naar alle hervormde kerkenraden in ons land. In de
circulaire werd gewezen op het dreigende gevaar van de 'Internationale' en op de
noodzakelijkheid om bijtijds, eenieder in zijn kring, middelen te beramen om vooral de
werkende stand in ons vaderland te beveiligen tegen de schadelijke invloed die de
'Internationale' zou kunnen uitoefenen op hun zedelijke en maatschappelijke geluk.
Een middel daartoe zou zijn, het opheffen van de achterstand bij de werkende
bevolking door het geven van goed en degelijk onderwijs. Er moest daartoe eerst
gezorgd worden voor een zo veel mogelijk en vooral regelmatig schoolbezoek van de
kinderen. Dit was in vele gemeenten slecht gesteld en zeker in de gemeente Winkel
liet dat veel te wensen over. Dit zou bereikt kunnen worden door het oprichten van een
schoolbond. De aanwezigen konden zich hier uitstekend in vinden maar waren wel van
mening dat, wilde men de ouders kunnen inlichten over het belang van een regelmatig
schoolbezoek van hun kinderen, het een eerste vereiste zou zijn als de schoolbond over
een lijst zou kunnen beschikken met namen van kinderen die voor het volgen van
schoolonderwijs in aanmerking kwamen. Burgemeester Koster gaf echter te kennen
dat een dergelijke lijst nog nimmer was opgemaakt, maar dat hij zich er voor zou
beijveren dat deze lijsten er zouden komen. Afgesproken werd dat de aanwezigen die
als lid waren opgegeven zich zouden inzetten tot het aanwerven van leden. Dit laatste
slaagde redelijk het aantal leden was al snel gestegen tot 150 personen. De jaarlijkse
contributie was gesteld op ƒ1,00 voor de meer financieel draagkrachtigen en op ƒ0,30
voor de minder draagkrachtigen onder de leden.
Reglement voor 'Het Schoolbond' te Winkel
In januari 1872 stelde de algemene vergadering een reglement vast bestaande uit 19
artikelen. Enkele hiervan betroffen onder andere de doelstelling:
Het bevorderen van een geregeld schoolbezoek door alle 'schoolplichtige' kinderen
(schoolbezoek was geheel vrijblijvend).
Tot eind 1900 was er geen leerplicht in ons land.
Om het schoolbezoek van kinderen uit behoeftige gezinnen te bevorderen, werden
de ouders in sommige gemeentes wel van bedeling uitgesloten als zij hun
kinderen niet naar school stuurden.
Historisch Niedorp, informatieblad 2012 nr. 1
