Psychische problemen in 1735
-15-
Scholen die voordien leerlingen hadden van religieuze ouders werden min of meer
ontvolkt door het vertrek van soms veel leerlingen naar een opgerichte bijzondere
school. Er werden wederzijds verdachtmakingen geuit en er was vanuit de kerkelijke
hoek sprake van ophitsing jegens het openbaar onderwijs. Dit had in 1866 al
aanleiding gegeven tot oprichting van de landelijke vereniging tot bevordering van het
volksonderwijs door twee schoolopzieners in de provincie Friesland. Door wisselingen
in de politieke samenstelling van de Tweede Kamer was er meerdere keren sprake van
wijzigingen in de schoolwet. Het duurde tot 1920 voor voor- en tegenstanders van het
openbaar en het bijzonder onderwijs de strijdbijl konden begraven. Op 30 juni 1920
nam de Tweede Kamer de wet op gelijkstelling van het bijzonder en openbaar
onderwijs aan met 75 tegen 3 stemmen. De schoolstrijd was hier formeel beëindigd
maar bleek, zij het versluierd, daarna nog wel eens aanwezig te zijn.
Geraadpleegd:
Notulen Volksonderwijs Winkel.
dr. N.L. Dodde: Het Nederlands onderwijs verandert,
dr. A. A. de Bruin: Het ontstaan van de schoolstrijd.
Lager onderwijs in de spiegel der geschiedenis 1801-1976.
Notulen gemeente Winkel 1850-1940.
maart 2012
Akte tegens Guurtje Blauw om te betoonen desselfs innocentie1
door Ab Klomp
Zoekend naar een notarisakte zag ik een bekende naam langskomen, namelijk die van
Aart Geerlofsz van der Stok. Trouwens, de naam Van der Stok is nog steeds een
bekende naam in Nieuwe Niedorp. Toen ik de akte ging lezen, bleek het te gaan over
iemand die 'de weg kwijt was'. De akte geeft vijf getuigenissen die gedetailleerd
worden beschreven en een beeld geven hoe men in een dorp met iemand met
psychische problemen omging.
De persoon, die 'de weg kwijt is', is Guurtje Jacobs Blauw(s). In de getuigen
verklaringen is ze duidelijk paranoïde (achterdochtig) en heeft waanideeën. Ik heb niet
kunnen vinden waar Guurtje geboren is. In 1728 is ze wel meerderjarig oftewel ouder
dan 20 jaar. Zij koopt dan een huis oostelijk van het raadhuis, maar woont dan al in
Nieuwe Niedorp. De man die ten behoeve van Guurtje het huis koopt, Jan Willemsz
Prins, komt uit De Rijp. De relatie tot Guurtje Jacobs Blauw wordt niet vermeld. De
akte werd opgesteld op verzoek van Lourens Backer uit De Rijp en Dirk Glas uit
Schermerhorn. Louris Cornelis Bakker is op 14 augustus 1722 te De Rijp getrouwd
met Trijntje Symons Glas. De relatie van Lourens Backer en Dirk Glas met Guurtje
Jacobs Blauw heb ik niet kunnen achterhalen. Ze hadden redenen om deze akte op te
laten stellen, bijvoorbeeld om te proberen haar 'krankzinnig' te laten verklaren of
misschien wel onder curatele te laten stellen.
Historisch Niedorp, informatieblad 2012 nr. 1
