Stichting van het Armen- en Weeshuis in Nieuwe Niedorp
Me o ofo
-3-
door Niek Snip
De hoofdrolspelers zijn vereeuwigd in vergulde letters, in
zwart natuursteen gebeiteld. De plaquette ter herinnering
aan de stichting van het Armen- en Weeshuis hangt
prominent vlakbij de ingang van wat nu het
wijksteunpunt is, De Vijverhof aan de Dorpsstraat 265.
De eerste steen werd gelegd door burgemeester P.
Koopman op 7 september 1910, nu honderd jaar geleden.
Ik heb een reconstructie gemaakt van 'idee tot realisatie'
van het in 1910 gebouwde Armen- en Weeshuis te
Nieuwe Niedorp aan de hand van de notulen van de
raadsvergaderingen en die van burgemeester en
wethouders, uit de periode 1903 - 1910. Ik heb me alleen
kunnen richten op deze notulen. De Weesmeesters van de
Nederlandsch Hervormde Wezenadministratie (verder
Wezenadministratie) hebben in de periode van 5 april
1901 tot 20 maart 1911 geen notulen bijgehouden. We
weten dus alleen iets van eventuele discussies of thema's
of besluiten ten aanzien van het nieuw te bouwen Armen-
en Weeshuis uit de notulen van de raadsvergaderingen en
die van B en W.
In dit artikel zijn de achtergronden van armoede en armenzorg niet beschreven. Net zo
min als de wijzen waarop armen werden bedeeld. In het grote onderzoek krijgt dat wel
degelijk een plaats. Ik wil hier in ieder geval wel vermelden dat in 1854 bij wet was
geregeld dat armenzorg een aangelegenheid was van kerkelijke en particuliere
instellingen van weldadigheid. De overheid diende zich te beperken tot zaken als
wetgeving, onderwijs en dergelijke. Pas als andere zorg niet gegeven kon worden,
mocht de overheid in actie komen. Deze taak werd bij de gemeenten belegd.
Naast bedeling in geld, in natura en geneeskundige hulp, bestond ook de mogelijkheid
tot werkverschaffing en onder voogdijstelling. Het Armen- en Weeshuis viel onder de
gestichtverpleging. Een dure en weinig populaire methode. Bovendien heeft deze
methode weinig bijgedragen aan de werkelijke bestrijding van armoede.
Tegenwoordig weten we dat de oorzaak van armoede veelal gezocht moet worden in
economische omstandigheden. In de tweede helft van de negentiende eeuw en ook nog
in de eerste helft van de twintigste eeuw huldigden velen de opvatting dat armoede
veroorzaakt werd door luiheid, sterke drank, verkeerde partnerkeuze, opvoeding en
dergelijke. Kortom: wel of geen armoede had je zelf in de hand.
In 1901 was J. van Eeden voorzitter van de Wezenadministratie en Van Nierop (zijn
voornaam is mij niet bekend) secretaris. In 1911 stond de naam P. Haringhuizen onder
de notulen. Weesmeesters waren Jacob Kuilman, Dirk van der Stok en Klaas de Moor.
In april 1912 verschijnt de naam van H. Dekker onder de notulen en is die van K. de
wmtMNBscn (inx*
Plaquette ter ere van de
opening van het Armen- en
Weeshuis met de namen van de
direct betrokkenen
Historisch Niedorp, informatieblad 2010 nr. 2
"'Mam u;J
1 nijtr
li lltyv Mm >ft«j
VQOR Ht'.KI MV: 111 r- l iiliii vir
NtlïlVil, NÉUiÉ'
W-1' SWMM» W" Kl'.ï Km r.lw
tm
WRtiSsN flttJMMSTMTtE