-20-
wellicht wat wyder of groter, om dat d'andere daer zoo geen gewagh van maken: maer
niettemin zy scheiden deze zee, als een kleine, altijt van de groote af. En deze laetste
tolk verstont van de Samojeden, dat de Tartarische kust al Noorden op liep, tot de
uiterste Noort-hoek, die zy Noes noemen: tegens welke Noorthoek over, ten Noorden
aen, het Noort-einde van Nova Zembla zoude komen. En ditzelfde gelijkt ook wel met
het gene, dat Willem Barentsz en zijn volk hier van getuigen: te weten toen zy op Nova
zembla, in 't jaer 1597 overwinterden en op den negenden van Lentemaent, de
Tarterische Zee noch vol ys zagen. Waer uit zy vermoeden dat het daer niet zeer wyt
moest zyn: want als het helder weer was, hebben zy hen dikwyls laten voorstaen, dat zy
't lant zagen, en toonden 't eikanderen, in 't Zuid en Zuid-Oosten van 't huis, als een
bergachtigh lant: gelyk zich de landen gemenelyk op doen, als men die effen magh
zien
"En by aldien zy tot deze overzyde vervallen geweest waren, wellicht zouden zy daer
menschen gevonden, en dan met minder verdriet, hun tijt overgebraght hebben. Dat
deze doortocht niet heel wyt is, blijkt ook wel aen den vinder van het Jelmerlant, of het
Noorder Tartarye: want die (zo ik versta) was deze deurtocht, zonder dien te zien,
voorby getogen, hetwelk met mistigh donker weer, licht heeft konnen gebeuren
"Alzoo dat ik voor vast besluite, dat de hoek Tabin (daer veel af gesproken is) geen
andere hoek is, of wezen kan, als deze hoek, die zy Noes noemden. En deze Noort-hoek
van Nova Zembla met recht ook wel het Buyen-hooft genoemt magh worden: gelijk
allereerst de Kaep de Bona Esperance dus van de Portugezen genoemt wierd: uit
oorzake, dat zy deze hoek zo qualijk konden verby komen, om naer Oostindie te
varen."
"Ik zeg dan, indien dit met ernst onderleit wierd, men zoude ongetwijfelt een
deurgangh vinden (Witsen: dat deze deurvaert niet zo gemakkelijk is als van Nierop
voorgeeft, wort by my elders aengewesen) en misschien met meer gemak aen d'Oost-
zyde, als aen de West-zyde: of ten ware dat men een ongemeenen tijt van ys quame aen
te treffen, gelijk in het jaer 1668. Want toen kon men naulix, om de menigte van ys, de
halve kust van Spitsbergen bekomen: en wanneer zy om de oost meenden uit het ys te
zeilen, zoo quamen zy altijt bedolven daerin: ja de gantsche zee, van Spitsbergen tot
Kandenoes, tot aen de Witte Zee toe, scheen altemael vol ys te wezen: doch alzoo dit
weinigh voorvalt, zoo behoorde dit op een gemeente tijt te gaen, dewijl deze tochten
gemenelijk al tot de Noort-hoek van Nova Zembla toe komen: al is 't dat hier vore van
de Russen getuight wort, dat in 't jaer 1669 ook een menighte van ys omtrent
hetWaigat was, 't welk ik zegge ongeloofelijk te zijn, als men de daghverhalen van J.
H. van Linschoten en Willem Barentsz doorleest. Tot zover Dirk Rembrantsz
"Dirk Rembrantsz van Nierop schijnt, in dit bovengemelde geschrift, de deurtogt van
achter Jesso, benoorden om, herwaerts, licht te stellen, daer het tegengestelde
waerachtigh is: zoo dat zynen raet te volgen, op den oever van den doot te treden was:
gelijk hy nameals de kaerten, by my van die gewesten ontworpen, hebbende gezien,
dies aengaende meer zwarigheit heeft gemaeckt
(hier hoeft weinig aan toegevoegd te worden: Witsen vreest dat Van Nierop de vaart
ten Noord-Oosten van Nova Zembla wat te gemakkelijk opvatte, maar nadat van
Nierop, de door Witsen vervaardigde kaarten van het betreffende gebied had
Historisch Niedorp, informatieblad 2010 nr. 1