Op pagina 61 plaatst Witsen de Aenmerkingen van Dirk Rembrantsz van Nierop over
de reize, die de Nederlanders tot ontdekking van Tartarye, hebben gedaen, als
wanneer zy Jesso (en Japanbezeilt en aengedaen hebben
Dirk Rembrantsz schrijft: de uitkomste van deze reize na Tartary en Jesso (zegt hij)
heb ik wat breedt willen stellen, uit oorzake dat dit een van onze verste afgelegene
plaetsen is. Boven dat, komen deze Jessosche luiden zeer na aen onze Periecers, daer
de oude lantbeschrijvers al melden, en zijn de genen, die met ons op een selve brete
wonen, doch in de langte 180 graden verschillen, daerom hebben ze zomer en winter
met ons gemeen, maar als 't by ons middagh is, dan is 't by hen middernacht en als 't
by ons middernacht is, dan is 't by hen middagh
"Om dan tot ons voornemen te komen, zoo gelieft u te weten, aengaende d'ontdekkinge
van het land Jesso, dat men meende ten Noorden en Noord-Oosten van Japan
bevonden wert te leggen. Waerdoor door ik my vastelyk inbeelde, dat deze oostkusten
van Jesso de Oostkust van Tartarye wel mocht zijn; in welke mening my ook zeer
bevestight de beschrijvinge van 't machtigh keizerryk van Japan, opgestelt door
Francois Karon, die door dilwijls ondervragen aen den Japanderen, hem had laten
onderrichten, tot het water aen de Noord-Oosthoek van Japan tot aen het lant Jesso
(omtrent elf mylen wijt zijndehem inwaerts is strekkende tegens geweldige bergen,
omtrent het lantschap Ochio stuitende (Japan is een eilant volgens de volmaeckte
kaerte daer van onder my berustende); alzoo dat Japan vast lant is aen 't lant Jesso,
wiens groote niet tegenstaende veel moeylyke onder zoekinge der Japanders tot noch
toe onbekent blijft. Men zeidt ook dat zeker persoon, van Japan uitgetogen, wel twee
hondert mijlen dat is byna tot vijftigh graden noorder breete, noortwaert op gereist
zoude zijn, en niet als vast lant gevonden hebben, maer nu met deze reize der
Nederlanders, in t jaer 1643 heeft men dit groote lant van Jesso (als gezegt) ten
Noor de en Noordooste van Japan bevonden te leggen, waer door my (zeght Dirk
Rembrantszdocht vast genoeg te wezen, dat men d'afteikening der Noord-kust van
Japan als ook de Oost-kust van Tartarye, zoo als die voor dese afgeteikent is, niet
behoorde te achten: maer de kusten van Jesso, tot nader ontdekking, daer voor houden
moet, zo als die nu bekent gemaeckt zijn, van 42 tot omtrent 49 graden
"Dit van my als vast gestelt zijnde, zoo heeft men omtrent het jaer 1668, een nader
ontdekking bekomen, door voorval van het jaght de Sperwer, 't welk verging op
Qualpaerts eilant, (gelegen 12 of 13 mylen bezuiden de zuidhoek van Korea, zijnde 14
of 15 mylen in 't ront, en op de noorder breete van 33 graaden 32 minuten groot), op
den dertienden van Ooghstmaent, des jaers 1653: alwaer het volk terstont van de
inwoonders wierdt gevangen genomen
Den 29sten van Wijnmaent desselven jaers, vier mylen van daer hooger op gereist
zijnde wierdt by hen gebragt zeker Jan Jansz Weltevree uit de Rijp geboortigh, die in 't
jaer 1627, op de kust van Korea vervallen, en met hun drieen, om water te haelen, aen
lant gezonden zijnde, aldaer gehouden, doch de andere twee van den Tartar verslagen
waren. Deze man toen ter tijt omtrent 58 jaer out zijnde had zijn moeders tale byna
vergeten, alzo dat zijne lantsluiden van 't jacht de Sperwer, hen in 't eerst niet wel
verstaen konden
Historisch Niedorp, informatieblad 2010 nr. 1