-33-
vielen, tot op de wereldtentoonstelling van 1889 in Parijs aan toe. Na een twintig jaar
als notaris gefunctioneerd te hebben vond Van de Ham het wel genoeg en ging hij zich
volledig wijden aan de fruitteelt, de bijenteelt en het door hem ontworpen Buurtbos in
Lunteren. Om een paar bijzondere appelsoorten te noemen die door hem werden
gekweekt: de Lemoenappel, lijkend op een Goudrenet, de Oranjeappel, de Groene
Pippeling, de Lunterse Pippeling en in 1896 de Notarisappel. (De Notarispeer is
minder bekend geworden.)
De Luntersche Tuinbouwvereeniging wist in 25 jaar meer dan tweehonderd nieuwe
appels en peren voort te brengen. In 1953 ging deze succesvolle club helaas ter ziele.
De in Lunteren zeer geliefde en zelfs vereerde Van den Ham was zo'n veertig jaar
eerder, zo doof als een kwartel, op 90-jarige leeftijd gestorven. Het zou misschien
aardig zijn geweest als men ergens een borstbeeld van hem zou hebben opgesteld, bij
voorkeur in zijn Buurtbos. Op de rand van dat bos is er nu tenminste een weg naar hem
genoemd. Minder kon echt niet.
In de jaren vijftig werden de hoogstambomen overal vervangen door de bekende lage
boompjes waarvoor je geen trappen of ladders meer nodig had. Honderden
vruchtrassen verdwenen van het toneel, maar de zoetzure Notarisappel wist zich tot nu
toe nog enigszins te handhaven. Het zou landelijk gaan om nog maar zo'n vier- a
vijfduizend kilo. Jammer genoeg is de boom nogal kankergevoelig en is de opbrengst
aan de lage kant.
In Doesburg is een museumtuin van de Stichting Behoud en Bevordering Fruitcultuur
waar ruim duizend oude vruchtenrassen bewaard blijven. Daar zegt men dat de vraag
naar de Notarisappel weer is toegenomen. Wij hebben trouwens vlak bij ons in de
buurt, in Spanbroek, de POMologische Vereniging Noord-Holland. Die vereniging
beijvert zich de oude hoogstamrassen die men in ons gebied vroeger vaak tegenkwam
nieuw leven in te blazen. Op hun website wordt als eerste de Notarisappel genoemd,
gevolgd door de Schellinkhouter, de Zoete Pippeling, de Noordhollandse Suikerpeer
en de Winterjan. Men adviseert en leent snoeimateriaal uit. Wie meer wil weten kan
zich laten informeren via www.hoogstamfruitnh.com.
Af en toe is er nog een tentoonstelling van allerlei oude hoogstamrassen, zoals op 18
en 19 oktober j.l. in Middenmeer, georganiseerd door POM. Een ware hoogtijdag voor
de liefhebbers van oude fruitbomen en vruchten uit grootmoederstijd. Winkel was in
het verleden zeer bekend om zijn fruittuinen. Het was bepaald geen wonder dat het tot
een eigen veiling kwam, pal naast de toenmalige trambaan. Vervoer via het
lokaalspoor was dus verzekerd. Ik heb aan verscheidene personen in Winkel gevraagd
of ze misschien nog een Notarisappel in de tuin hadden. Ze moesten helaas toegeven
dat het niet het geval is. Ik had er graag een foto van gemaakt voor dit artikel, dat
spreekt.
Op de Floralia-tentoonstelling van iets meer dan dertig jaar geleden was nog veel
plaats ingeruimd voor een rijke verzameling soorten uit de oude Winkeler fruittuinen.
De Notarisappel was daar prominent aanwezig. De grote organisator Piet Bijhouwer
zal ongetwijfeld met een dubbel gevoel, maar zeker trots naar die gevulde manden
hebben gekeken. Als er iemand betrokken was, was hij het wel. De Floralia-
tentoonstelling en het Corso waren indertijd haast ondenkbaar zonder zijn
organisatorische inbreng. Allerlei verenigingen en organisaties hebben trouwens nogal
wat aan hem te danken. Om wat te noemen: het Nut, het bedrijvenvoetbal, de
