-27-
andersdenkenden. 'Van vier knechten vergezeld en met het ontblote zwaard in de hand
toog hij tot schrik der burgers door de stratenschreef een naslagwerk later.
Zowel in het Engels als in het Nederlands werd knipperdolling vanaf de 17e eeuw
overdrachtelijk gebruikt voor 'opstandeling', 'eigenzinnig man', 'bedrieger' of
'religieuze fanatiekeling'. Aan het eind van de 18e eeuw kwam daar de betekenis
'klein rond beschuitje' bij. Hoe die betekenisovergang tot stand is gekomen, is niet
bekend. Het grote Woordenboek der Nederlandsche taal (40 dikke banden) schrijft
hierover 'Mogelijk voelde men in het woord knipperdolling een klanknabootsend
element dat goed paste bij bros, knapperig gebak.' Zeker is dat knipperdolletje
vervolgens ook gebruikt werd voor andere kleine ronde voorwerpen, zoals kleine
aardappelen. Het werd tevens gebruikt als vleinaampje voor (mollige) kleine kinderen.
Vandaar waarschijnlijk het bekende kinderrijmpje:
Hansje Knipperdolletje
die zat laatst aan de dijk
hij krabde aan zijn bolletje
zijn mutsje viel in het slijk
Met dank aan Ewoud Sanders
Daar kwam zijn zusje aangelopen
Hansje, wil je je mutsje verkopen?
Nee, zus, domme zus,
Wie verkoopt er nou zijn muts?
Volgens de internetsite 'Familienamen in Nederland', gebaseerd op het telefoonboek,
komt Knipperdolling als familienaam hier niet voor. Maar mogelijk wel in Duitsland.
Het viel me op, dat een enkele naam uit die aanvangsperiode van onze doopsgezinden
nog een relatie zou kunnen hebben met bekende mensen uit onze tijd. Zo is Camp
genoemd, maar Van Herwerden nog niet. In het begin van de 16e eeuw komen we een
dopersfamilie tegen met deze naam. Nogal afgedwaald van de oorspronkelijke
woonplaats, het dorpje Heerwaarden, gelegen op de smalste strook tussen Waal en
Maas. In die omgeving zijn de Van Herwerdens niet meer te vinden. Misschien angst
voor overstromingen? We moeten ze nu, volgens bovengenoemde site, uitsluitend
zoeken in Noord- en Zuid-Holland. Misschien is het louter toeval dat we nog een Van
Herwerden aantreffen tussen onze huidige doopsgezinden.
Er is lang geaarzeld om 'de oproep om naar Münster te gaan' hier ook nog toe te
voegen. Ik heb zowel een kopie van de oorspronkelijke brief als de transcriptie
(overzetting) in leesbaar oud-Nederlands. Maar de tekst blijft ongetwijfeld voor veel
lezers zo lastig dat je eigenlijk aan het vertalen blijft. Daarom beperk ik me maar tot
enkele veelzeggende zinsneden:
niemant en sie om naer enich ongeloouich wijef oft man noch en nemtsen niet meede
noch ongeloouige kinderen dien ongehorsam sijn want die in de gemeente Goodts niet
en dienen
/«V O*»*
daer is guoets genoch voorden heylijghen daeromme en nempt niet mer met u dan
geldt ende wat linwant (kleding) ende koost (voedsel) op de wech te eeten ende zo
wije een mees (mes) heeft oft een spiess oft een hantboogse dien nemtse voor heem.
Nieuwe Niedorp, 2008