verbeeldingskracht om veel gelovigen achter zich te krijgen. Hij was er absoluut van
overtuigd dat Christus zeer spoedig zou wederkeren, en wel in Straatsburg. Het was
dus zaak dat iedereen zich op gepaste wijze voorbereidde op zijn komst. Zo veel
mogelijk 'ontdaan van deze wereld en alle onreinheid die haar aankleeft', of met
andere woorden 'naakt en bloot'. Deze merkwaardige beeldspraak werd door
sommigen wat al te letterlijk opgevat, zoals door de Naaktlopers van Amsterdam die,
nadat ze in 1535 hun kleren hadden verbrand, onder luid wee-geroep door de straten
holden. Tot op dat ogenblik stond de Amsterdamse overheid nog vrij positief
tegenover deze zogeheten doperse beweging, maar daar kwam nu een abrupt einde
aan. De daders werden allen geëxecuteerd, zowel de mannen als de vrouwen.
Ketters en martelaars
Dopersen werden ook wel 'wederdopers' genoemd, of met een wat geleerder term die
precies hetzelfde betekent: 'anabaptisten'. Maar deze twee laatste benamingen waren
meestal afkeurend of vijandig bedoeld. Waar ging het bij deze godsdienstige richting
in eerste instantie om?
Men keerde zich volledig af van alles wat niet in de bijbel stond. Om een zeer
belangrijk punt te noemen: het sacrament der kinderdoop, onder het motto dat er bij
zo'n doop van een bewuste keuze helemaal geen sprake kon zijn. Een echte doop
moest een duidelijk wilsbesluit inhouden, een weloverwogen overgave aan Christus.
De ontheiliging van het aloude doopssacrament werd als een ketterse daad bijzonder
hoog opgenomen, zowel door de katholieke kerk als de staat. Er stond de doodstraf op,
dat was zeker. Alleen over de uitvoering kon nog wat gesteggeld worden. Maar het
hing vooral af van de soepelheid van plaatselijke rechtbanken of de strengheid van het
gewest. Hier en daar behielp men zich met het touw, maar het duurde niet lang of een
wederdoper kon bij de hogere instanties op de brandstapel rekenen, tenzij hij of zij
oprecht berouw toonde. Dan werd het voor mannen onthoofding en voor vrouwen de
waterput of iets vergelijkbaars. Dat heette dan een vorm van genade.
Familieleden en andere belangstellenden mochten erbij aanwezig zijn, eventueel tot
steun van de beklaagde. Daar moest men trouwens nog behoorlijk mee uitkijken. Voor
je het wist was je zelf verdacht, met alle gevolgen van dien. Naar schatting zijn er zo'n
2000 mensen om ketterse redenen geëxecuteerd van wie verreweg het merendeel, zo'n
1500, tot de wederdopers moet worden gerekend! In de overtuiging datje best een kort
maar hevig lijden kon accepteren, als de beloning maar het eeuwige leven zou zijn,
lieten velen zich de straf als oprechte martelaars welgevallen. Deze positieve
standvastigheid kon echter voorbeeldig werken, waardoor men er hier en daar toe
overging om de executie in het geheim uit te voeren. Maar velen probeerden toch zo
lang mogelijk hun hachje te redden en uit handen te blijven van de vervolgers. Zo was
men in Winkel op zoek naar een zekere Dirck Hercxz en een stel aanhangers. Er
werden huiszoekingen gedaan en de dorpsbestuurders werd dringend verzocht een
handje te helpen. Maar die werkten, zoals in zoveel dorpen, in geen enkel opzicht mee.
Je had in je eigen gemeenschap al gauw te maken met vrienden en familieleden.
De Niedorperkogge en Texel
De bijbelkring van Dirck verhuisde nu naar Texel waarmee in die tijd een bijzonder
goede relatie bestond. Het vaartochtje vanuit de Niedorperkogge naar Texel en
-22-
