-17-
was steenkool, turf of hout. Bij verhitting geeft dat alles gas en op dat gas lieten ze de
motor draaien. Het ging waarachtig nog vrij goed ook. Veel van die kleine
gasfabriekjes (gasgenerators) zijn er gemaakt. Enkele bedrijven deden niets anders;
maar toen er weer benzine was te krijgen verdwenen ze even snel als ze waren
gekomen. Ik ben nog een keer met zo'n vrachtauto naar Purmerend gereden. Het was
onze vrachtrijder Dirk Jonker die op dinsdag vee vervoerde naar de markt. Onderweg
moest de kachel nogal eens worden opgestookt. Dirk reed op hout en verwenste het
ding tot in het diepst van de hel, en de moffen erbij. Die wilden later zijn vrachtwagen
nog in beslag nemen (een mooi woord voor stelen), maar toen was net de motor in
reparatie en die bleef in reparatie. En was zelfs helemaal zoekgeraakt tot het vrede
werd.
Na de oorlog is het aantal auto's enorm toegenomen. Nu, twintig jaar later, stikt
Nederland erin. Enige dagen geleden logeerden we bij onze neef Jan Wit in Zandvoort.
Daar waren net autoraces op het circuit in de Zandvoortse duinen. Er waren die dag
ontstellend veel auto's in Zandvoort, misschien wel tienduizend. Vanaf hun woning op
de 2e verdieping van een flatgebouw sloegen we een blik op de races. Net toen wij
ernaar keken vlogen er twee uit de bocht en even later nog een. Twee zwaargewonden
en een licht. Geen doden, maar wat een sport!
Maar de auto is niet meer weg te denken uit onze hedendaagse samenleving. En
tegelijk met deze ontwikkeling deed het motorrijwiel z'n intrede. Reeds in 1901 zag ik
er een in Amsterdam en lange jaren was zo'n ding de wens van veel jonge mensen.
Tegenwoordig is de zware motorfiets niet meer het meest geliefde vervoermiddel, wel
z'n jonge broertje, de bromfiets oftewel de brommer.
De vervaardiging van die machientjes begon met een hulpmotortje aan het rijwiel.
Vervolgens is de fabricage van lichte motorrijwielen enorm uitgebreid. Ze mogen
wettelijk een bepaalde motorische kracht niet te boven gaan.
Miljoenen werden er vervaardigd en de brommer is zelfs een plaag geworden. Geen
rijbewijs is er voor nodig en zij mogen rijden op de rijwielpaden waar ze een groot
ongemak vormen voor de gewone fietser. Duizenden jongelui hebben tegenwoordig
zo'n knetterding en ze rijden er niet te langzaam op. Toch is die bromfiets, mits goed
gebruikt, een prachtig vervoermiddel in ons Nederlandse klimaat waar het altijd waait.
En dan nog de tractor, waar ik al eerder over heb geschreven. Dit werktuig is vooral
voor de landbouw een onmisbaar instrument geworden. Duizenden, tienduizenden zijn
er de laatste jaren aangeschaft in allerlei grootten en prijzen en voor velerlei
werkzaamheden in de landbouw. Ook zijn de veehouders bijna allemaal begonnen met
machinaal melken en dan wordt de tractor ook wel gebruikt (tenminste in de weide)
om de nodige elektriciteit op te wekken.
Het is tegenwoordig zelfs zo dat voor alle werkzaamheden op de akker een speciale
machine is ontworpen en geconstrueerd die aan de trekker kan worden bevestigd, 't Is
een dure zaak, maar handenarbeid is nog duurder en dus gaat de boer ertoe over.
Tegelijk met dit alles begon ook de vliegmachine haar ontzagwekkende ontwikkeling.
Steeds sneller en groter werden ze. Laatst vloog een nicht van ons van Schiphol naar
Johannesburg in Zuid-Afrika in 15 a 16 uur. De landingsplaatsen waren Zürich, Rome,
Kano en Brazzaville.
Het bestuurbare luchtschip heeft ook nog enige tijd meegeteld, maar de luchtschepen
zijn verdwenen. De zeer hoge kosten en de vele ongelukken met deze toestellen heeft
