legenden bekend. In een van de verhalen valt Gertrudis tijdens het spinnen in slaap en worden haar zogeheten spinrokken door ratten en muizen hun hol ingesleept. (Spinrokken zijn stokken waarop het nog te spinnen ruwe materiaal wordt gestoken.) In een andere legende wordt verhaald hoe Gertrudis tijdens het spinnen wordt gesard door de duivel in de vorm van een muis, maar dat ze zich niet laat kennen. In een derde legende valt Gertrudis, moe van het spinnen, in slaap, waarop de duivel ratten en muizen op haar afstuurt om de spinrokken in de war te schoppen. Dergelijke verhalen waren al in de 15e eeuw in West-Europa bekend. Gertrudis werd dus bij de landbouwers gezien als de beschermster van de oogst. De hoveniers sloten zich daar als vanzelf bij aan. Omstreeks haar feestdag (die eigenlijk haar sterfdag was), de iT maart, werd het tijd om winterwerk als het spinnen in huis maar eens te beëindigen en met het veldwerk te beginnen. Dat was ook zo'n beetje het moment waarop de veldmuizen tevoorschijn kwamen. Moezewater In de kerk hangt een zeer oud houten Gertrudisbeeld van ongeveer een meter lengte waarbij de heilige als abdis een open boek in de rechterhand houdt en in de linker een staf. Een tweede wat groter beeld, van fraai beschilderd gips, toont haar ook als abdis met boek en staf, waarop nu echter twee muizen zitten. Dit bijzondere beeld bevindt zich in het portaal van de kerktoren vlak bij de ingang. Om te laten zien wat het nog onwankelbare geloof indertijd vermocht volgt hier een treffend bericht uit de vorige eeuw. Tijdens de hoogmis op de 17e maart werd op het koor een zinken teil met Gertrudiswater oftewel 'moezewater' gewijd. Dat werd na de wijding in het portaal van de toren gezet, zodat iedereen wat water mee naar huis kon nemen. Dat sprenkelde men vervolgens in de schuren, stallen en woonruimten om de ratten en muizen te weren. Er werd overigens ook nog officieel geproclameerd dat het water tegen allerlei ziekten zou helpen. Welke precies werd er niet bij verteld. Het is haast vanzelfsprekend dat er de 17e maart in Jabeek na de hoogmis kermis werd gevierd. In allerlei stalletjes werden dan bovendien wijwaterbakjes, heiligenbeeldjes en rozenkransen verkocht. Het zegenen van het muizenwater vond in 1992 nog plaats. Dat is pas zo'n 15 jaar geleden. Maar dat schijnt nu absoluut verleden tijd en met de bedevaarten lijkt het ook afgelopen, net als trouwens met de kermis. Gebeurt er dan bijna niets meer ter ere van Gertrudis? Veertien dagen na Pinksteren trekt er nog een processie door het dorp waarbij haar beeld wordt gedragen door het Trommel-en fluitenkorps Sint-Gertrudis. Vroeger gebeurde dat door de schutterij Sint-Gertrudis, maar die is inmiddels ook ter ziele. In Maarheeze, gelegen tussen Eindhoven en Weert, was sprake van een enigszins vergelijkbare traditie die men nog iets langer heeft volgehouden. In 1998, op de zaterdag voor Pasen, kwam er naar verluidt nog een 20-tal boeren op het muizenwater -26- In de hal van de toren pronkt deze Ger trudis alsof ze vroeger toezicht hield op de teil met muizenwater

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Informatieblad stichting Historisch Niedorp | 2007 | | pagina 26