legenden bekend. In een van de verhalen valt Gertrudis tijdens het spinnen in slaap en
worden haar zogeheten spinrokken door ratten en muizen hun hol ingesleept.
(Spinrokken zijn stokken waarop het nog te spinnen ruwe materiaal wordt gestoken.)
In een andere legende wordt verhaald hoe Gertrudis tijdens het spinnen wordt gesard
door de duivel in de vorm van een muis, maar dat ze zich niet laat kennen. In een
derde legende valt Gertrudis, moe van het spinnen, in slaap, waarop de duivel ratten en
muizen op haar afstuurt om de spinrokken in de war te schoppen. Dergelijke verhalen
waren al in de 15e eeuw in West-Europa bekend. Gertrudis werd dus bij de
landbouwers gezien als de beschermster van de oogst. De hoveniers sloten zich daar
als vanzelf bij aan. Omstreeks haar feestdag (die eigenlijk haar sterfdag was), de iT
maart, werd het tijd om winterwerk als het spinnen in huis maar eens te beëindigen en
met het veldwerk te beginnen. Dat was ook zo'n beetje het moment waarop de
veldmuizen tevoorschijn kwamen.
Moezewater
In de kerk hangt een zeer oud houten Gertrudisbeeld
van ongeveer een meter lengte waarbij de heilige als
abdis een open boek in de rechterhand houdt en in de
linker een staf. Een tweede wat groter beeld, van fraai
beschilderd gips, toont haar ook als abdis met boek en
staf, waarop nu echter twee muizen zitten. Dit
bijzondere beeld bevindt zich in het portaal van de
kerktoren vlak bij de ingang. Om te laten zien wat het
nog onwankelbare geloof indertijd vermocht volgt
hier een treffend bericht uit de vorige eeuw. Tijdens
de hoogmis op de 17e maart werd op het koor een
zinken teil met Gertrudiswater oftewel 'moezewater'
gewijd. Dat werd na de wijding in het portaal van de
toren gezet, zodat iedereen wat water mee naar huis
kon nemen. Dat sprenkelde men vervolgens in de
schuren, stallen en woonruimten om de ratten en
muizen te weren. Er werd overigens ook nog officieel
geproclameerd dat het water tegen allerlei ziekten zou
helpen. Welke precies werd er niet bij verteld.
Het is haast vanzelfsprekend dat er de 17e maart in
Jabeek na de hoogmis kermis werd gevierd. In allerlei stalletjes werden dan bovendien
wijwaterbakjes, heiligenbeeldjes en rozenkransen verkocht. Het zegenen van het
muizenwater vond in 1992 nog plaats. Dat is pas zo'n 15 jaar geleden. Maar dat schijnt
nu absoluut verleden tijd en met de bedevaarten lijkt het ook afgelopen, net als
trouwens met de kermis. Gebeurt er dan bijna niets meer ter ere van Gertrudis?
Veertien dagen na Pinksteren trekt er nog een processie door het dorp waarbij haar
beeld wordt gedragen door het Trommel-en fluitenkorps Sint-Gertrudis. Vroeger
gebeurde dat door de schutterij Sint-Gertrudis, maar die is inmiddels ook ter ziele.
In Maarheeze, gelegen tussen Eindhoven en Weert, was sprake van een enigszins
vergelijkbare traditie die men nog iets langer heeft volgehouden. In 1998, op de
zaterdag voor Pasen, kwam er naar verluidt nog een 20-tal boeren op het muizenwater
-26-
In de hal van de toren pronkt deze Ger
trudis alsof ze vroeger toezicht hield op
de teil met muizenwater