-36-
Bronkhorst. Zoals men ziet valt er in de geschiedenis aardig wat aan elkaar te
koppelen.
Tijdens De Opstand hebben de Schager kasteelheren en -vrouwen zich strategisch
teruggetrokken op Den Haag. Ze dachten er niet over de rooms-katholieke godsdienst
vaarwel te zeggen. Er werd zelfs door Johan, kleinzoon van een Joost van Bronkhorst
actief meegevochten met de bekende Bossu op de Zuiderzee. Dat leidde uiteindelijk
slechts tot zijn gevangenschap en het (voorlopig) verloren gaan van het kasteel te
Schagen. De beruchte Diederik van Sonoy kon daar toen ongehinderd zijn intree doen
en vermeende katholieke verraders op de pijnbank leggen.
Van Zijdewind tot Schalkwijk
Hillegonda Egxken, de dochter van Mr. Gosewinus, trouwt met Balthazar de Leeuw,
een lid van een gezeten regentenfamilie uit Utrecht. Over Balthazar is a! het nodige
geschreven. Na zijn dood in 1692 komen we Hillegonda Catharina de Leeuw tegen als
eigenares van het buitenhuis, dat naast Toornhuis ook wel Leeuwhuis werd genoemd.
Als zij sterft hebben we te maken met haar dochter, Catharina Elisabeth van Cleeff. Zij
is 'douairière', adellijke weduwe van Mr. Arnoud Ram. Zij brengt uiteindelijk het huis
in de verkoop. Over de familie Ram valt zijdelings nog wel het een en ander te
vertellen. Iets wat mooi vergeleken kan worden met de perikelen met de 'roomse
stoutigheden' in Zijdewind waar we het wel eens eerder over gehad hebben. In 1633
kocht Adriaen Ram de zogeheten ridderhofstad Schalkwijk, ten zuiden van Utrecht.
Adriaen was overtuigd katholiek. Hij liet voor zowel zijn familie als de katholiek
gebleven inwoners van Schalkwijk de ronde toren van zijn kasteel inrichten als
schuilkapel. Ook nam hij een priester in dienst, zogenaamd als huisonderwijzer.
Zestien jaar lang heeft de slotkapel dienst gedaan als schuilkerk. In 1651 maakte de
maarschalk van het Sticht, Johan Strick van Linschoten, er tenslotte een eind aan.
Zoiets ging niet vanzelf. Dat kennen we uit Zijdewind. De maarschalk werd door de
bevolking aanvankelijk weggejaagd, maar hij kwam terug. Met een groot aantal
manschappen nam hij het kasteel in. Adriaen Ram, zijn echtgenote en een aantal
medeschuldigen werden gevangen genomen en in Utrecht berecht. Adriaen raakte zijn
rechten als ambachtsheer kwijt en werd voor tien jaar buiten het Sticht verbannen. De
toren van het kasteel werd tot op de grond afgebroken. Kort na zijn verbanning
verkocht Adriaen zijn ridderhofstad.
Voor historische toeristen heeft Schalkwijk noch een kasteel noch een ruïne in de
aanbieding. Alleen de slotgrachten heeft men in het licht heuvelachtige terrein
opnieuw uitgegraven.
Arie Groot e.a.
Zo'n tweehonderd jaar na het Panhuis - om wat precieser te zijn - tussen 1811 en 1831
zijn alle landerijen precies opgemeten en van een kadastraal nummer voorzien. Er is
keurig opgetekend wie indertijd de eigenaars waren en of er sprake was van weiland,
bouwland, boomgaard of wat dan ook. Arie Groot komt in dit deel van de
Oosterkampen het meest voor, namelijk 15 keer op de ca. 40 met een totaal bezit van
ruim 18 ha, vervolgens een zekere Kooren 12 keer met in totaal zo'n 14 ha.
