Twee maal vierentwintig uur heeft de bemanning op de hete Indische Oceaan
rondgedreven voor ze door een Engelse torpedojager werden opgepikt. De vorige dag
had al een vliegtuig naar hen gezocht en hen opgemerkt.
Dat kwam doordat de marconist nog net tijd had gehad om door te seinen waar het
torpederen plaats vond. Dit bericht was opgevangen. Als dit niet gebeurd was, had de
hele bemanning wellicht een vreselijk einde gevonden, want Jan begon al aardig uit te
drogen in die twee dagen. Ze hadden maar een beetje water bij zich. Jan is gelukkig
teruggekeerd naar zijn vrouw en dochter. Toen hij in april 1939 vertrok voor een lange
reis was zijn dochter elf jaar en toen hij in augustus 1945 wederkeerde was ze 17 en al
haast een volwassen dame geworden. Die dingen gebeurden. Er kwam ook wel eens
een man terug die officieel al lang dood was.
In diezelfde augustusmaand hadden wij een avond in De Prins Maurits waar iemand
vertelde over zijn belevenissen in verschillende concentratiekampen in Duitsland.
Bedoeld persoon was de heer Theunissen, onderwijzer aan de Christelijke U.L.O.-
school te Maassluis. Hij was reeds vroeg in het verzet gegaan en gauw gesnapt. Na
enige tijd in Scheveningen te hebben gezeten, werd hij op transport gesteld naar Duits
land en kwam terecht in een kamp in Thüringen. Deze man is een voorbeeld hoe
iemand soms in leven kan blijven, terwijl duizenden van zijn lotgenoten niet
terugkwamen. Hij was er nog geen dag toen de anderen hem vertelden dat men hier
zeker binnen 90 dagen vertrokken was, of door de poort of door de pijp. Wat hij daar
meegemaakt had was meer dan verschrikkelijk. Op een dag was hij een van degenen
die door de poort weggingen. Ze werden in veewagens gestouwd, zodat ze enkel
konden staan. Toen ze bij een nieuw kamp werden uitgeladen waren er plm. 40 mensen
gestorven. De overigen werden geselecteerd. Die er het slechtst aan toe waren gingen
direct naar de gaskamer. Maar Theunissen had geluk. Hij kwam als verpleger op de
ziekenzaal.
Toen de Amerikanen het kamp bezetten gaf de hele kampleiding zich zonder slag of
stoot over. Maar een stuk of vijf van de ergste beulen waren er niet bij, die hadden zich
verstopt. Ze werden door de razende gevangenen uit hun schuilhoeken gehaald en ter
plekke terechtgesteld. De Amerikanen namen ze niet in bescherming. Toen de
onderwijzer zo ver was met zijn verhaal zakte zijn stem en hij zei: 'en ik heb er ook
aan meegeholpen'. Hij scheen er zich diep voor te schamen, maar voor ons hoefde dat
niet hoor. De bijeenkomst was voorbereid door een los gevormd comité en ik had op
me genomen de bijeenkomst te openen en onze hoofdonderwijzer, de heer Wessels,
sprak het dankwoord. Behalve wij twee zaten nog in het comité de heren Van Dam,
Borst, veearts Rempt en dokter De Boer de grootvader van de bekende nieuwslezeres Sacha
de Boer. Red.)
Maar nu verder over onze eigen bemoeienissen: Na het gevangen nemen van onze
NSB-burgemeester was onze gemeente zonder burgemeester en zonder raad, want de
raad was afgeschaft en zogenaamde raadslieden aangesteld inplaats van raadsleden. En
allemaal Duitsgezinden natuurlijk. Dat was nu afgelopen en er werd een noodraad
-20-
