-30-
Onder 'Waardestelling': Het gemaal Schagerkogge is voor de bemalingsgeschiedenis
van belang als zeer gaaf bewaard gebleven voorbeeld van een boezemgemaal met door
elektromotoren aangedreven horizontale schroefpompen. Bijzonder zijn het behoud
van de oorspronkelijke vacuüminstallatie en de interieurdetails.. Het gemaal heeft extra
waarde door de markante ligging in het beschermde dorpsgezicht van Kolhorn en de
geïntegreerde dienstwoning. Aldus de samenvatting.
De twijfel slaat toe
U bent nu wellicht erg nieuwsgierig naar andere waarderingen binnen onze gemeente?
Welaan: de oude onooglijke Schagerkogge krijgt slechts 22 punten. Accoord, maar de
oude doch toch zeer markante Niedorperkogge slechts één puntje meer, namelijk 23.
De Waakzaamheid stijgt daar ver bovenuit: 159.
Tot onze verbazing wordt het gemaal De Leijen (aan de Leijerdijk) ook hogelijk
gewaardeerd: 163 punten maar liefst. De molen aan de Oosterweg met zijn maar matig
passende motorgemaaltje scoort ook al behoorlijk: 124. Dat wordt nog overtroffen
door K. Breebaart Jsz. op de rand van de Groetpolder met 126 punten. Het Slikven-
gemaal uit 1992 bij de Westermoerbeek haalt, net als het nogal onaanzienlijke
Hooglands-gemaal uit dezelfde tijd 141. Dat laatstgenoemde piepkleine gemaaltje in
zijn groene doos, ergens aan het oosteind van Barsingerhom, moet toch wel een
wonder van techniek bevatten! Iets wat de onbevoegde leek natuurlijk totaal ontgaat.
De oude Schrinkkaag moet het met slechts 9 punten doen. Hoe dan ook, wij krijgen
langzamerhand toch een zeer bevreemdend gevoel. Alsof dit waarderingssysteem niet
helemaal kan kloppen.
We slepen er nu een paar overbekende gerenommeerde gemalen bij ter vergelijking:
Ten eerste de Lely bij Medemblik, 156 punten. En dan als klap op de vuurpijl het grote
Wouda-gemaal bij Lemmer dat men nota bene tot het werelderfgoed rekent: 168. Is dat
niet wonderbaar? En de onvolprezen Cruquius? 170 punten. Door onze Schagerkogge
met 14 punten verslagen!
Ondanks alle moeite die men zich landelijk getroost heeft, ondanks de systematische
benadering, ondanks alle uitgangspunten en meetwaarden is er iets fundamenteels mis
gegaan. Dat is al duidelijk aan de hele reeks uitslagen te zien: veel kleine waarden en
heel veel hoge. De hele middenmoot tussen 40 en 110 is buitengewoon weinig
vertegenwoordigd. Zo'n middelmaat behoort toch eigenlijk 'normaal' te zijn.
Het was heel goed geweest om bij het aanvankelijk uittesten van het vergelijkings
systeem eerst eens te kijken of de erkende toppers er wel met vlag en wimpel uit
zouden komen! Dat is kennelijk niet gebeurd. Een nogal pijnlijk verzuim.
Nu neemt men onze zegevierende landskampioen waarschijnlijk niet helemaal serieus.
Literatuur: GEMALEN...het behouden waard. Uitgave van de Nederlandse Gemalenstichting.
Tijdschrift voor Waterstaatsgeschiedenis 12e jg. nr 1 (blz. 43-44).
Informatieblad Historisch Niedorp, nr. 41, nov. 2003.
Historie van de Niedorpen en Winkel. Aat Wit.
Molens in Noord-Holland, een inventarisatie van het Noordhollands molenbezit.
3 maart 2004