Verenigingen uit het verleden De afdeling Winkel van Het Witte Kruis (later Het Groene Kruis) De oprichting van deze kruisvereniging die tot doelstelling had afwering van epidemische ziekten en hulpbetoon bij epidemieën, ging uit van het Nutsdepartement Winkel. In een bijeenkomst met een honderdtal leden werd in 1876 het eerste bestuur gekozen dat bestond uit elf leden. Daarvan kwamen er vijf uit de kom Winkel, twee uit Lutjewinkel, één uit de Weere, twee uit de Groetpolder en één vertegenwoordigde de Langereis en de Limmerschouw. In later jaren is het bestuur teruggebracht tot vijf leden. Tot voorzitter werd gekozen burgemeester Hendrik Koomen, tot secretaris H.W. Melchior en als penningmeester Heertje Rezelman. De contributie werd vastgesteld op 1,50 per jaar. De aard der werkzaamheden was aanvankelijk bescheiden van opzet en bestond voornamelijk uit de aanschaf van allerlei verplegingsartikelen. Het tonnenstelsel Een belangrijke gebeurtenis voor de vereniging was in 1889 de invoering van het tonnenstelsel voor privaten in Winkel. Het bestuur moest in die jaren constateren dat er in Winkel veel vervuilde sloten waren. Er was weinig besef van hygiëne onder de bevolking en er bestond grote behoefte aan een goed tonnenstelsel. Vooral in de met woningen bebouwde gebieden van de gemeente ontstonden bij stilstaand water door ophoping van fecaliën soms toestanden die de voorstanders van hygiëne de haren te berge deden rijzen, zoals men in 1889 schreef. Met financiële steun van het hoofd bestuur bestelde Het Witte Kruis bij een firma in Kampen 400 stuks tonnen a 2,50 per ton. Omdat men de voorkeur gaf aan het wisselsysteem waren er voor elke woning twee tonnen nodig. Daarbij moesten er voor de privaten ook nog trechters worden aangeschaft. Een eenvoudige trechter kostte 0,40, een geëmailleerde 2,00. De minder gegoeden onder de bevolking ontvingen gratis een ton. Ten oosten van het "Kerkerijtje" werd een stuk grond aangekocht waarop een huis en wagenloods werden gebouwd. Het Witte Kruis benoemde tot tonnenman P. Jongejan op een weekloon van 5,00 met daarbij gratis wonen. De gemeenteraad van Winkel stelde een verordening vast op het verzamelen van fecalische stoffen, opdat er zonodig regelend kon worden opgetreden. In het belang van de volksgezondheid konden er toen maatregelen genomen worden tegen vervuiling van sloten door menselijke uitwerpselen. Belendende eigenaren waren verplicht om vervuilde scheidingssloten schoon te maken of te dempen. Na enkele tientallen jaren was de financiële last voor Het Witte Kruis echter niet meer te dragen, met gevolg dat in oktober 1920 de gemeente het tonnenstelsel overnam. Het hele bedrijf met zijn bezittingen ging kosteloos over naar de gemeente Winkel. Ook het personeel, te weten de heren A. Kooij en K. Kaaij, kwam in dienst bij de gemeente op een weeksalaris van 21,00. De huishoudens in Lutjewinkel, die allen voordien vrijgesteld waren geweest van aansluiting, waren met ingang van 1921 verplicht om aan het tonnenstelsel deel te nemen. Na verloop der jaren werden steeds meer woningen voorzien van een toilet met water-spoeling, wat tot gevolg had dat het tonnenstelsel per 1 mei 1959 kon worden afgeschaft. -8- door Aat Wit

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Informatieblad stichting Historisch Niedorp | 2001 | | pagina 10