Frans Jansen, Schout en Chirurgijn in Nieuwe Niedorp
door Aat Wit.
Na de vrede met Engeland in 1784 gaf de Republiek der Verenigde Nederlanden een
tijdperk te zien van onlusten en oproer, bi wezen was dit een gevolg van een strijd om
de macht tussen oranjegezinden en patriotten die er naar streefden dat de staat
geregeerd zou worden door het volk, met de koning als onschendbaar element aan het
hoofd.
Al een aantal jaren voor de omwenteling in de winter 1794-1795 waarbij de Franse
troepen samen met de Bataven als Nederlandse vrijheidsstrijders over de bevroren
rivieren Nederland binnentrokken roerden de patriotten zich hoofdzakelijk in de
grotere steden.
In Nieuwe Niedorp was er een kleine groep onder leiding van de predikant Joh. Gerh.
Mooyen, die duidelijk de gedachten van de patriotten ondersteunde. Al in 1785
verzochten zij aan het plaatselijk bestuur om wapens beschikbaar te stellen opdat, zo
stelden zij, de "wapenhandel" beoefend zou kunnen worden. Zij wilden dan bij
eventuele onlusten middels de wapenen opkomen voor de gerechtigheid zoals zij die
zagen.
Vanaf kort voor de omwenteling, die hier plaats vond in februari 1795, tot vele jaren
erna, was er een patriot die sterk opviel en onmiskenbaar zijn stempel heeft gedrukt op
het bestuur en beleid in Nieuwe Niedorp. Dit was Frans Jansen die door zijn optreden
zelfs bekendheid verwierf tot ver buiten het dorp.
Wie was Frans Jansen?
Frans Jansen werd geboren te Maarsen waar zijn vader was gevestigd als chirurgijn
(heelkundige). Hij wilde zich eveneens in dit beroep bekwamen en bracht zijn eerste
leerjaren door in de praktijk van zijn vader. Daarna werkte hij gedurende een jaar als
chirurgijnsknecht bij meester Willem Schowert in Amsterdam. Op 26 maart 1784 legde
hij ten overstaan van het chirurgijnsgilde te Amsterdam met goed gevolg het examen
af.
In de jaren 1787 tot en met 1790 voer hij als Opperchirurgijnmeester bij de
Oostindische Compagnie op het schip "De Verwachting" onder kapitein Klaas Keuken.
Daarna was hij chirurgijn te Buiksloot onder Amsterdam.
Op 20 februari 1794 vestigde hij zich als meesterchirurgijn aan de hoogzijde van de
Dorpsstraat te Nieuwe Niedorp. Het perceel is thans genummerd Dorpsstraat 229.
Om het huis te kunnen aankopen werd van de gemeentesecretaris Maarten Hofdijk uit
Oudkarspel een bedrag geleend van 400 gulden tegen een rente van 4%.
Frans Jansen was gehuwd met Geertruida Volkamp. Beiden waren van het katholieke
geloof en hadden een dochter genaamd Bartha Agatha.
De Municipaliteit van Buiksloot stelde zich, zoals gebruikelijk in die jaren, ervoor
garant dat, als de familie Jansen binnen de tijd van zes jaren in armoede mocht komen
te vervallen, zij verantwoordelijk was om het gezin te onderhouden en hen zonodig
weer in Buiksloot toe te laten.
-22-