Schliesser schrijft in zijn artikel, dat reeds in het blad Caert Thresoor, jaargang 1997
nummer 4 is verschenen, ook over de curieuze rol die van Nierops kaart speelde in een
belangrijke episode in het onderzoekswerk van Christiaen Huygens. Huygens dacht
namelijk met zijn pendelklokken een betrouwbare methode ontwikkeld te hebben om
de lengtegraad op zee te vinden.
In 1687 is er vanaf Caep de Bonne
Esperance (Kaap de Goede Hoop) tot aan
Texel een proef met zijn klokken op het
V.O.C.-schip Alcmaer gedaan.
Volgens Huygens was de proef succesvol.
Zijn klokken hadden de lengtegraad
schijnbaar vrij goed aangegeven. Huygens
stelde een gedegen rapport op over de
lengtegraadsproeven met zijn klokken.
Bewijsmateriaal uit zijn rapport werd door
Huygens zelf en ook door Leibnitz
gebruikt om Newtons leer van de algemene
zwaartekracht af te wijzen. Bovendien
realiseerde Huygens zich dat hij met zijn
rapport een aangescherpte bewijsvoering
had voor de rotatie der aarde.
Huygens gebruikte de resultaten met zijn pendelklokken op zee ook als springplank
om een dynamische theorie van deze aardse rotatie op te stellen die overeen kwam met
zijn idee over de relatieve beweging. Voor Huygens was het dus van groot belang dat
zijn rapport aan alle kanten op een solide basis rustte.
De bewijsvoering was een vergelijking tussen de opgemeten lengtegraden zoals ze met
de klokken werden gevonden en de gegiste lengtegraden van de stuurlui, alsook de
onafhankelijke plaatsbepaling door middel van waarneming van eclipsen van
landpunten langs de route. Huygens had hiervoor dus grote behoefte aan betrouwbare
zeekaarten.
Huygens besloot om zijn eigen kaart te maken om daar
de koers van de Alcmaer op uit te zetten. Volgens
Schliesser is het zeker dat Huygens daarbij de paskaart
van Dirck gebruikte om de kusten van Europa op zijn
kaart over te tekenen want Huygens schrijft op zeker
moment:De Caerte voor soo veel het bovenste
deel aengaetis genomen uijt een pascaert van
Europa met wassende graden van D. Rembrandtsz van
Nierop. Het gebruik van juist van Nierops kaart als basis
voor dit doel geeft aan dat hij een groot vertrouwen in de
kunde van van Nierop had.
-8-
Christiaan Huygens (1629-1695)
Afbeelding uit "Des aertrycks beweging". Amsterdam, 1661.