-19-
Herman Willem Daendels.
Dat kleine, haast vergeten oorlogje in ons Noorderkwartier duurde vergeleken met de
80-jarige wel uiterst kort, maar getuige het aantal doden (meer dan 1600), gewonden,
krijgsgevangenen, berovingen en vernielingen ging het er in een luttel aantal weken
hard en ruig aan toe.
Een deel van ons volk had in 1799 al weinig sympathieën voor al wat Frans en
revolutionair heette, maar durfde daar niet of nauwelijks meer voor uit te komen.
Je zou veronderstellen, dat Geertje Koeman, indertijd een van de aanzienlijkste
inwoonsters van Nierop, weinig met de Patriotten op zou hebben en het optreden van
de Engelsen met het nodige begrip zou benaderen. Je zou verwachten dat ze Daendels
als telg uit een regentenfamilie die zijn afkomst duidelijk verloochende zou afvallen,
maar de scheidslijn tussen Prinsgezinden en Patriotten bleek nu eenmaal een tamelijk
onduidelijke. In elk geval bezaten Geertje en haar zuster Maartje allerlei onroerend
goed, niet alleen aan de Hoogzijde tussen de (huidige) nummers 129 en 139, maar ook
bijv. aan de Laagzijde de boerderij nummer 78.
Een opvallende figuur.
Herman Willem Daendels werd geboren in het kleine stadje Hattem. Hij promoveerde
tot Meester in de rechten toen hij 21 was, sloot zich aan bij de Patriotten en nam daar
al gauw een leidende plaats in. Na het binnentrekken van een groot Pruisisch leger tot
steun van de Prins en de Prinsgezinden verliet hij met vele anderen ons land. In
Frankrijk richtte hij met gelijkgestemden een Bataafs regiment op en hielp de Fransen
om de Nederlanden te veroveren. Dat lukte in 1795 vrij gemakkelijk omdat men
vrijwel ongehinderd over de bevroren Waterlinie kon trekken. Vanaf dat ogenblik was
hij luitenant-generaal in dienst van de zogenaamde Bataafsche Republiek.
Hij organiseerde vervolgens een paar staatsgrepen omdat er niet naar z'n zin geregeerd
werd. In 1799 was hij dan een van de generaals die de Russen en Engelsen tot de
aftocht dwongen. Zijn optreden bleef niet bepaald onomstreden. Dat leidde er toe dat
hij op eigen verzoek een paar jaar verlof kreeg gevolgd door eervol ontslag. Hij leefde
tot 1807 als landbouwer en veefokker tot hij door de gebroeders Bonaparte, Napoleon
en Lodewijk, naar de Oost werd gestuurd om onze Indische belangen daar tegen de
Engelsen te verdedigen.
Indië. Van de Grote Postweg tot de vernedering der Vorsten.
Na een nogal avontuurlijke tocht landde de nieuwe Gouverneur-Generaal op Java waar
hij vervolgens zeer krachtdadig en eigenzinnig aan de slag ging. Zo liet hij binnen een
jaar de befaamde 1000 kilometerslange Grote Postweg aanleggen (die overigens door
de inlanders met hun karren niet bereden mocht worden). Verder trachtte hij bij Straat
Sunda aan de Westkust van Java in een moerassig gebied een oorlogshaven in te
richten, wat jammerlijk mislukte.