19
Op zoek naar de Winkeler- en Niedorper maden.
Het is nog niet zo lang geleden, dat iemand de plek voor het
nieuwe raadhuis een passende naam wilde geven, een naam met een
mooie historische achtergrond.
'Winkelmade1 was al gebruikt in de Winkelmadeweg en verder in en
om het bejaardencentrum aan de Bosstraat, maar de bekende variant
'Winkelmeet' gaf natuurlijk nog mogelijkheden.
Om kort te gaan, het werd 'De Meet', maar dan zonder Winkel (om
de oeroude vetes tussen Nieruppers en Winkelers geen nieuw voed
sel te geven)Dat ook Nieuwe Niedorp vroeger een meet, mede of
made bezat was vrijwel niemand bekend, maar het kwam in elk geval
mooi van pas.
Meer dan 7 eeuwen geleden had een snoodaard in een Egmondse
kroniek een beetje zitten knoeien. Naast de mededeling dat een
der eerste Hollandse graven, een zekere Arnulfus in strijd met
Friese opstandelingen in het jaar 993 was gesneuveld, schreef
hij apud Winkelmede' oftewel 'op Winkelmeet' en dat verzinsel
werd hem indertijd stellig door de Hollanders in dank afgenomen.
Westfriezen deugden niet en hadden ook feitelijk nooit gedeugd.
In 1297, dit jaar precies zeven eeuwen geleden, werden onze
ondeugdelijke voorvaderen voor eens en altijd op de Vronergeest
(het latere Sint Pancras) verslagen.
De Hollanders hadden natuurlijk een iets andere tongval dan die
Friezen uit de Noordkop, vandaar dat de uit mede en meet door
gaans werd gewijzigd in de a van made. Maar uiteindelijk geeft
dat geen verschil in betekenis. In principe gaat het om hooilan
den en verder, in een wat afgeleide betekenis, om weilanden.
Een 'mad' was een strook land die door een slag met een zeis
werd afgemaaid.
'In het mad staan' was volgens het Westfriese Woordenboek
van J. de Vries Azn. uit 1909 'aan het maaien zijn'.
Made-namen zijn overigens in het Westfriese gebied nauwelijks
overgeleverd. In Utrecht treffen we ze aan bij een aantal rivie
ren, in Zuid-Holland in de buurt van de Oude Rijn en in Noord-
Holland voornamelijk tussen Velsen en Egmond op de geestgronden.
Maar men vindt ze ook nu nog springlevend wat verder van huis,
op allerlei plaatsen in Drente en Groningen in de directe omge
ving van allerlei oude stroompjes.
Zo liggen bijvoorbeeld vlak bij de stad Groningen aan het Eel-
derdiep de Eeldermaden en de nogal bekende Peizermade, een be
schermd natuurgebied. Ik noem maar wat.
Volgens R. Rentenaar zijn maden in het algemeen landerijen die
vochtig en laaggelegen zijn. Mad en made in de toponymie van
Westnederland, Naamkunde nr. 4, blz 310
Behalve het Winkelmede (meet of made) uit de valse verdachtmaking
is er tenminste nog één andere zinsnede bekend waaruit het werke
lijk bestaan van zo'n gebieds- of veldnaam blijkt:
In 1345 werd er 10 morgen land aan het klooster Egmond gelega
teerd op Winkelmade. (H.van Wyn, Huiszittend leeven, 2/1 1812).
Het spreekt eigenlijk vanzelf, dat de moord op de graaf op een
echt bestaand terrein moest worden gelokaliseerd om geloofd te
worden.