- 25 -
Men vond het misschien lastig om in de keuren tot uiting te
brengen welke hinderlijke spelvormen precies verboden waren.
Men beperkte zich daarom vaak tot algemeenheden als 'ballen',
'balslaen' of 'balwerpen' waarbij nu niet meer duidelijk is
wat men eigenlijk exact voor ogen had. Zo heeft men nogal eens
gemeend dat men colven bedoelde waar nu toch getwijfeld wordt.
Ook prenten zijn trouwens niet altijd goed geïnterpreteerd. Zo
gaat het op Rembrandts ets 'de colver' om iemand die het beu
gelen beoefent
Bij het colven had men grofweg twee speelvormen. Eén was er
gericht op vaste doelen als paaltjes, gaten met vlaggetjes
die van tevoren werden vastgesteld en verder gelegenheidsdoe
len, z.g. witjes, die tijdens het spel werden overeengekomen.
Het ging dan om het minste aantal slagen.
De tweede vorm ging eenvoudig om de grootste afstand bij een
afgesproken aantal slagen.
Om vast te stellen waar de ballen precies terecht kwamen
maakte men wel gebruik van hulpen die ballenmerkers werden
genoemd.
De sprong of beter overgang naar het latere golf met een g
is oppervlakkig bezien van weinig betekenis, dat is duidelijk.
De smetteloze periode.
Aan het allereerste begin van de 18e eeuw, men zou zelfs
het eerste jaar willen noteren, lijkt het colven van de aard
bodem verdwenen. Ineens, zonder aanwijsbare reden.
Men heeft er zich in verdiept en wel gemeend dat een plotse
linge opkomst van het biljarten de verklaring moest zijn.
Misschien is de beste verklaring een opvallende cultuurveran
dering waarbij het dragen van mooie deftige kleren belangrijk
werd gevonden. Bij het buiten colven liep men nu eenmaal kans
op wat vuiligheid en dat paste niet bij de 18e eeuwse mens.
De zeer abrupte beëindiging van een eeuwenoud spel blijft ver
bazingwekkend
Men kan ook niet zeggen, dat de Schotten in die tijd nog graag
een balletje sloegen. Tot 1850 stelde het colven of golfen
in Schotland nauwelijks iets voor, dat is dus anderhalve eeuw
lang. Er waren een handvol clubs en dan nog uitsluitend van
vr ij metselaars die even wat aan beweging wilden doen voor dat
ze zich aan de gezamenlijke maaltijd zetten..
Pas aan het eind van de vorige eeuw keerde het verloren spel
terug naar onze westkust, om precies te zijn: 's Gravenhage en
Antwer pen
En nu het kolfspel met een k.
Het is wel aan te nemen dat het sommigen echt speet dat aan
het eind van de 17e eeuw de colfstok aan de wilgen moest
worden gehangen, al waren het maar de herbergiers die naast
de vroegere speelvelden een goed stuk brood verdienden.
Waarschijnlijk heeft iemand uit die kringen bedacht, dat het
spel in een kleinere vorm op een mooie stevige lemen baan
vlak naast de herberg een aardig alternatief kon worden en hij
kreeg gel ij k
Zo tussen 1700 en 1730 kwam het Hollandse kolven op waarbij
een speelveld gecreeerd werd dat eigenlijk veel weg had van