- 19 -
Kaartboek van het Mannengasthuis.
Het Weelkaartje is één van de 17 getekende kaarten uit een
kaartenboek dat in 1570 is vervaardigd in opdracht van de
regenten van het Mannengasthuis in Alkmaar.
De kaarten laten stukken grond zien die eigendom waren van
het gasthuis, o.a. in Alkmaar, Niedorp, Bergen, Schoorldam,
Heiloo en Boekei zuidelijk v. Alkmaar)
Er moest een nieuw gasthuis komen, waardoor de regenten
werden gedwongen stukken land te verkopen. Het benodigde
kapitaal konden ze op een andere manier niet bij elkaar
krijgen
Ten behoeve van deze verkoop werden de gronden door de be
roemde cartograaf en landmeter Adriaen Anthonisz. in kaart
gebracht
Het kaartenboek telt 17 getekende kaarten en is begin 1995
voor de tweede keer in het bezit van het Alkmaarse streek
archief gekomen.
Naar alle waarschijnlijkheid is het bewuste kaartenboek in de
oorlog uit het stadsarchief ontvreemd door een NSB-ambte
naar, samen met nog 13 kostbare werken.
In 1942 kreeg het Alkmaars gemeentebestuur een tip van een
antiquair, die zei in het bezit te zijn van 14 boeken uit het
archief van Alkmaar.
Een archief-ambtenaar had de boeken aangeboden.
Gestolen waar dus, en de man werd op staande voet ontslagen.
Twaalf van de 14 boeken kwamen na de oorlog weer terug in
het archief, twee boeken bleven echter weg. Eén ging verloren
tijdens een bombardement op Keulen.
Het ontbrekende kaartenboek dook pas in 1960 weer op.
Archivaris Wortel kon toen het boek kopen voor 950,- maar
Wortel had maar 450,- te besteden, dus het boek ging naar
een Amerikaanse verzamelaar.
In 1973 was het boek weer terug in Holland, de prijs was in
middels gestegen naar 3750,-
Toenmalig archivaris Fasel had ook geen geld en het boek be
landde weer in een particuliere verzameling.
Uiteindelijk kon archivaris Streefkerk via bemiddeling van de
Amsterdamse antiquair Israels, begin 1995, het kaartenboek
kopen voor een bedrag van 8500,-
Ook nu was er veel te kort geld voor de aankoop, maar een
viertal gulle sponsors zijn bijgesprongen, zodat het boek weer
terug is waar het hoort, in Alkmaar.
Volgens Streefkerk zijn de kaarten stuk voor stuk van een zeld
zaam hoge kwaliteit. Vooral de kaart van het gebied tussen de
Zeswielen en de oude stad, bij de Frieseweg, waar de oudst be
kende afbeelding van de 'vriesche poort' op staat, is een
topper
Het kostbare boek kan worden ingezien, maar er worden geen
fotocopieen van gemaakt.
Jan Smit
Winkel