- 9 -
No III
Wat de details betreft is dit de
minste; wel heeft de mond veel
lofwerk meegekregen.
Snor en kapsel zijn bij Dirck niet
aan mode onderhevig geweest.
Een vierde afbeelding van "onze Dirck" vond ik in de Konink
lijke Bibliotheek onder een kompaskaart uit 1675.
Stuurlieden gebruikten zo'n kaartje om koersen te berekenen
en uit te zetten.
Onder het bewuste kompaskaartje is ook nog het z.g. Engels
liniaal afgebeeld.
Om driehoeksmeting toe te kunnen passen bij vraagstukken van
koers- en afstandsberekening, had de zeeman in het midden
van de 17e eeuw onder meer de keus uit: pleinschalen, gunter-
schalen, ruitkaarten, proportiepassers en kompaskaarten
Pleinschalen waren reken linialen waarop vijf schalen waren
aangebracht. Met deze schalen konden alle mogelijke koers-
driehoeken geconstrueerd worden waaruit de zeeman door pas
sing de gegevens vond die hij wilde weten, b.v. de afwijking
of de veranderde breedte.
Het Engels liniaal.
De gunterschaal door Dirck Rembrantsz. van Nierop, onder zijn
kompaskaart, het "Engels liniaal" genoemd, was in 1620 bedacht
door de Engelsman Edmund Gunter.
Hij was professor aan het Gresham College.
De gunterschaal was een rekenliniaalwaarop een drietal lo
garitmische schalen zijn aangebracht: één van de logaritmen
van natuurlijke getallen, één van de logaritmen sinus en één
van de logaritmen tangens.
Door met een passer afstanden langs deze schalen af te meten,
konden vraagstukken van driehoeksmeting worden opgelost.
Een vierde portret van Dirck.
Onder het "Engels liniaal" zijn een viertal personen afgebeeld
rond een tafel
De persoon aan de linkerkant van de tafel is duidelijk Dirck
Rembrantsz. van Nierop. Dirck geeft hier een drietal zeelieden
les in stuurmanskunst.
Er wordt met een passer op een gebulte) kaart gewerkt.
Rechts wordt mogelijk de "Nieroper Schat-kamer" bestudeerd.
Van Nierops 'schatkamer' was een belangrijk boek voor de 17e
en 18e eeuwse zeelieden.