- 17 - verwisseling. Er is intens gewassen, gekneed en gekleurd. Ook de slechte smaak is enigszins weggenomen. De boter blijkt bovendien verpakt in vaatwerk versierd met het ijkmerk van de provincie Friesland. Dit product wordt verkocht aan han delaren die het zonder gewetensproblemen onder de naam van Friese boter naar Engeland zenden. Bij een onderzoek blijkt bijna 40 onder valse Friese vlag de Noordzee over te steken.. In de zuidelijke provincies met de talrijke keuterboerder ij tjes op minder grazige weiden verloopt de opkoper ij van klonten, eigen maaksel iets anders omdat er veel ruilhandel wordt ge dreven tussen de kleine boertjes en de plaatselijke winke liers, maar uiteindelijk komt het op het zelfde neer. De Friesche Maatschappij van Landbouw stuurde in 1878 deskun digen naar Zweden en Denemarken om daar ter plekke kennis te nemen van de kennel ijk succesvolle ontwikkelingen op het ge bied van de zuivelbereiding. Het werd ze al gauw duidelijk dat men echt iets op kon steken van de nazaten van die bar baarse Noormannen. De traditionele bereidingswijze in een hoekje van de boerderij moest veranderd in een 'stelselmatige' met vastgestelde regels en normen en dat zou dan in fabrieken het best tot z'n recht komen. In 1879 heeft Friesland vlak bij Leeuwarden in Veenwouden z'n eerste coöperatieve zuivelfabriek. Nog een lange weg. In Noord-Holland mocht dan al in 1872 een coöperatieve kaasfabriek te zijn opgericht en nog wel in Wieringerwaard de boter bereiding was een heel andere kwestie. Vooral in Holland, Zeeland, een deel van Utrecht en sommige delen van Overijssel bleef men trots op het eigen product en trouw aan eigen karnton, waardoor de botermarkten bleven be staan met alle nadelen van dien. In 1885 werd door de Hollandsche Maatschappij van Landbouw een aparte vereniging opgericht 'tot bestrijding van knoeie rijen in de boterhandel', vooral gericht op vermenging met margarine, dat trouwens lange tijd hoogst verwar r end ook boter, butter en soms butterine werd genoemd. Het bleek uitermate moeilijk om toevoeging van margarine scheikundig of anderszins aan te tonen. Pas in 1907 kwam er tientallen jaren ellende een algemeen erkende rijksbotercontrolePas toen was men in het buitenland bereid ons vieze en onbetrouwbare verleden te vergeten. Het aantal zuivelfabrieken nam zienderogen toe. Voor onze omgeving werd 1916 een belangrijk jaar toen op een kruispunt van vaarweg de Ringsloot) en tramweg Schagen- Wognum) de coöperatieve zuivelfabriek "West-Friesland" werd opgericht, later welbekend als "CZ Lutjewinkel". Inmiddels zijn de meeste fabrieken opgeheven. De CZ Lutjewin kel is onderdeel van Campina-Melkunie geworden. Onze Ringsloot is verdwenen en het talud van de trambaan nog net aanwijsbaar; maar de kaaswinkel in ons nieuwe winkelcen trum maakt reclame voor 'boter van eigen boerderij'.. Soms lijkt de geschiedenis een cirkelgang. Jan Keuken

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Informatieblad stichting Historisch Niedorp | 1994 | | pagina 18