- 11 - We denken dan niet aan deze streek tussen Mederablik (Medeme- lacha in Arnulfs tijd) en de Schoorlse duinen, maar aan het hele gebied ten westen van het Vlie de stroom die als voor loper van de Zuiderzee langs Staveren liep) waar Friezen woonden, dus tot aan Belgie (het Zwin) toe. We kunnen echter ook de stamgenoten aan de andere kant van het Vlie die in de regel als Oost (of Oist)-Friezen worden afgeschilderd in de Hollandse kronieken van een andere kant bekijken. Als we bedenken, dat zo ongeveer vanaf Arnulfs dood in 993 tot ongeveer een eeuw later de Brunswijkers oftewel de Brunonen het in die contreien voor het zeggen kregen, kunnen we verwachten dat ze onder Oostfriezen de bevolking van Noord-Duitsland verstonden zoals nog steeds gebruikelijk is) en onder Westfriezen de bevolking ten westen van de Eems Deze Brunonen zullen zeker het een en ander op schrift hebben gesteld waarvan de sporen bij latere kroniekschrijvers een rol zijn gaan spelen. Het komt me voor, dat één van de oorzaken van mogelijk verkeerde interpretaties wel eens zou kunnen liggen in een eigen kijk op oost en west. Een heel mooi voorbeeld hoe zelfs alle windrichtingen een kwart slag kunnen draaien, uitgaande van het te simpele idee dat de Rijn van het zuiden naar het noorden loopt, vinden we bij een beroemde 13e eeuwse geleerde, Bartholomeus Anglicus die vanuit de Duitse Maagdenburg (dicht bij Berlijn) het toen nog weinig betekenende Holland beschrijft: 'Hollant is een cleine provincie, geleghen bi den ende van den Rine, daer de Rijn in die zee gaet. Ende strecket zuudwart an Brabant, ende Oostwart an Vrieslant ende noort- wart an die Bertaensche zee zal de Noordzee zijn) ende west- wart an Nedergallen Neder- of Noordwest Frankrijk ende an Vlaenderen.' De tekst gaat dan verder met een aardige beschrijving van het kleine Holland van toen. Een en ander is ongewijzigd en zonder ook maar een enkele op merking van Beka oftewel Van der Beke overgenomen. Dat is verbazingwekkend, alsof het de historicus niet paste het aardrijkskundig beter te weten dan een buitenlandse auto riteit. Terwijl het notabene ging over het gebied waar Beka's historiën in hoofdzaak over handelden. Wat de verklaring ook moge zijn, de lezer dient 'zuudwart' als oostwaarts te lezen, 'oostwart' als noordwaarts enzovoort. Onze Engelse Bartholomeus heeft er geen rekening mee gehouden dat de Rijn ten noorden van Keulen langzaam maar zeker in westelijke richting afbuigt.. Hollanders en Friezen. Het was eigenlijk in alle tijden, maar misschien in de Late Middeleeuwen 1000 - 1500 wel heel duidelijk, dat een machthebber zijn gebied probeerde uit te breiden ten koste van zwakkere buren. In het kleine Holland kwam dat proces pas in de dertiende eeuw goed op gang. Voortdurende twisten met de bischoppen van Utrecht die vooral

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Informatieblad stichting Historisch Niedorp | 1994 | | pagina 12