Terdiek, de geschiedenis van een merkwaardige naam.
De naam van deze buurtschap lijkt niet zo erg moeilijk te verklaren.
Men veronderstelt al gauw, dat diek wel dijk zal betekenen.
Bij 'ter' kun je denken aan 'naar'. Terdiek wordt dan simpel
vertaald in 'de weg naar de dijk' waa r bij je de kleine zijdewind
bij Oude Niedorp,of de dijk van de Heerhugowaard voor ogen kunt
hebben.. Het blijkt, dat het niet zo eenvoudig ligt.
'Ter' in plaatsnamen betekent gewoonlijk 'op de' of 'aan de'.
Bijvoorbeeld Terneuzen wordt dan een plaats op de neus, oftewel een landtong
of nes.) Met Op de - of Aan de Dijk kun je dan best vrede hebben,
temeer als je tijdens een fietstochtje opmerkt, dat de weg hier
en daar hoger ligt dan de omgeving..
Diek kan echter ook afgeleid zijn van d e e k een Oudhollands
woord dat nog heel lang in allerlei waterschapsreglementen
gebruikt werd. Er werd de aandrijvende ruigte mee bedoeld,
de waterplanten, takken en andere rommel die tussen het riet
bleven hangen
P. Noordeloos heeft zich nogal wat moeite getroost om in de
rekeningen van de graven van Holland de naam Deke Deek of Deca)
thuis te brengen. Dat is een vrij gecompliceerd verhaal geworden
Mededelingen v.d. Commissie v. Naamkunde 1968 blz. 63-80).
Ik wil hier een poging doen zijn verslag wat samen te vatten en
hier en daar te verduidelijken met aanvullingen.
Welnu, in 1343 vermeldt een zekere rentmeester Heynric die Rode
Op der Deke in een volgorde van plaatsen die wèl bij het Geestmer-
ambacht kan passen het Langedijker gebied) maar zeker niet bij
de Niedorper Kogge.
Een paar jaar later schrijft rentmeester Florens v. Alcmade Op der
Dieke. De naam blijft nu voortdurend met een i(e) geschreven in
verder allerlei varianten als Op die Dieke, Up die Dicke, Vander
Dicke, In die Diec, Vand'Diec, Diec of Dieck.
In de rekening van Gheryt van den Ziil 1410) lezen we Op ter
DieckDat komt ons wel zeer bekend voor.
In de 16e eeuw ontmoeten we nog wat n ie uwe schrijfvormen met een
ij die aan de uitspraak niets zullenveranderen.
Na uitsluiting van allerlei mogelijke plaatsen om diverse redenen
komt Noordeloos tot de voorlopige conclusie dat Deek of Deke
identiek moet zijn met Veenhuizen.
Dat een dorp min of meer tegelijkertijd twee verschillende namen
kon dragen in de belastingregisters kwam wel meer voor. Dat blijkt
bijv. uit de vermelding van Heringhehusen in plaats van Nuwerkerk
en andersom.
Verder kan men zich best voorstellen, dat Veenhuizen met zuidweste
winden voortdurend grote hoeveelheden losgeslagen deek te verwerken
kreeg vanuit de Waard met zijn eilanden en moerassige delen.
Meer doorslaggevend is de vondst van een kerkelijke rekening uit
1396-'97 waarin zonder meer wordt vastgesteld dat Deca en Veenhu-
sen dezelfde plaatsen zijn. Dat lijkt duidelijke taal, maar we
zijn nog niet uit de problemen.
Adriaen van Raephorst vermeldt in 1420 -'21 als 's graven rent
meester een aantal extra plaatsen in zijn verslag en wel vnl. in
de Schager Kogge; met name naast de dorpen Barsinghehorn en Nyekerk
Nesse, Heymingwerf (Hemkewerf), Abbingdorp (Avendorp) en nog wat
kleine woonoorden. Daarna vervolgt hij de rij met Winkel, Nyewenie-
dorp, Oudeniedorp, DieckVeenhusenEdertswoude enz.
