- 4 -
Een oordje op eigen erf.
In onze tuin vonden we laatst een koperen muntstuk. Iets groter
dan een stuiver en bijna volledig groen uitgeslagen door de koper
roest. Aan de ene kant was duidelijk een gekroond wapen met de
Hollandse leeuw zichtbaar, aan de andere kant een zittende figuur.
Zoiets gooi je niet weg, integendeel: je wilt er meer van weten.
Een aangeschafte muntenkatalogus gaf geen uitsluitsel. Daarom
maar eens op pad naar een muntenverzamelaar
Na enig speurwerk bleek, dat we een oord of dubbele duit in handen
hadden. Met een vergrootglas kon een jaartal bijna volledig worden
ontcijferd: 1576 Of 1578.. Dus meer dan 400 jaar oud.
De zittende figuur werd in het handboek omschreven als de Hollandse
Maagd 'zittend in een tuin met gesloten omheining' met opgestoken
rechterarm. Op de rand AVX NOS IN NOM DOM oftewel 'helpt ons in de
naam des Heeren. Alleen een klein gedeelte van deze tekst was op
onze munt nog leesbaar.
Aan de andere kant stond het wapen van Holland afgebeeld -een
klimmende leeuw- met boven het wapen een kroon en jaartal roosje.
Het inmiddels volledig verdwenen
randschrift luidde: PH S.D:G.C0M
HOL.Z.ZEL, een latijnse afkorting
voor Philips bij de gratie Gods
Graaf van Holland en Zeeland.
Deze munt werd geslagen in de
Hollandse stad Dordrecht.
De 80jarige oorlog speelde hierbij een belangrijke rol.
Het was nog maar 4 of 6 jaar geleden dat de Watergeuzen Den Briel
innamen. In 1573 kon Haarlem het tegen de Spaanse huurtroepen niet
bolwerken, terwijl bij Alkmaar in dat zelfde jaar de Victorie begon.
Die victorie ging o.a. ten koste van de met zo veel moeite
ingedijkte Zijpe die op bevel van Dieder ik van Sonoy weer onder
werd gezet. Zo'n 25 jaar had het water daar vrij spel en vernielde
vrijwel alles wat opgebouwd was.
De Staten van Holland hadden natuurlijk geld nodig om de kosten
van de oorlog te kunnen opbrengen. Daartoe werden o.a. koperen
duiten, halve - en dubbele duiten uitgegeven tegen een hogere
koers dan ze eigenlijk waard waren.
Het wapen van Bourgondië werd uit protest vervangen door het wapen
van Holland, maar koning Philips blééf geëerd met bovengenoemd
randschrift. Een beetje dubbelzinnig? Getuige het Wilhelmus
-oorspronkelijk eerbewijs aan Willem van Oranje 1568 - 1569- wordt
de koning van Hispanje vandaag de dag nog steeds geeerd.
Overigens speelden juist penningen een uiterst belangrijke rol bij de
opstand. De beruchte Spaanse veldheer Alva die het verzet voor
zijn koning Philips moest breken, voerde in 1570 eigenmachtig de
zogenaamde 'tiende penning' in op alles wat hier aan roerend goed
verhandeld werd. Ook zijn legers eisten soldij.
Juist deze, in onze ogen nogal lage B.T.W. van 10 verenigde ons
volk van kooplieden in het verzet. Men kwam aan de knip.
Bij zo'n toevallig gevonden oordje komt er heel wat meer boven
dan een stukje oud koper..
Jan Keuken
