- 22 -
Toen ze duizenden jaren geleden ontstonden, lagen ze onder 't
niveau van het omliggend veen en dat deden ze tussen 1000 en 1200
nog. Alleen waren ze nu ook zelf begroeid met een laag veenmos,
zij het van geringe dikte, waardoor ze niet meer zichtbaar waren.
Op plekken met een slechte afwatering, grote komvormige laagten
vormden zich aanvankelijk plassen die uiteindelijk weer uitgroeiden
tot hogere veenkussens.
Wie de kaartjes op blz. 25 deel I en blz. 18 deel II nog eens
bekijkt ziet hoe grillig het patroon van de kreekruggen zich af
tekent: grote gaten zoals bijv. bij Nw. Niedorp, stukken die
lijken te zijn verdwenen, uitlopers zoals naar Oude Niedorp.
Als we ons afvragen hoe de afwatering heeft plaats gevonden,
moeten we aannemen, dat juist het kreekruggensysteem vanaf het
ontstaan hierbij een belangrijke functie vervulde.
In 't begin, na het grotendeels dichtslibben van het Grote Gat
ging het waarschijnlijk nog volledig richting Bergen. Later, na
het dichtstuiven van de uitmonding, naar andere richtingen die
mede bepaald werden door nieuwe inbraakgeulen van de zee..
Het ligt voor de hand, om bij het steeds dichterbij komen van de
zee noordelijk van B'horn en oostelijk van Winkel te verwachten,
dat de moerasrivieren hun koers wijzigen en dwars over de kreek
ruggen heen gaan lopen. Bij B'horn hebben we een mooi voorbeeld:
de Leek (langs de Leekerweg).
De loop van de Kromme Gouw kunnen we helaas bij Lutjewinkel
niet goed reconstrueren. Hij zou daar de voorloper van de Mient-
sloot geweest kunnen zijn. Gezien het verloop van de aansluitende
zee-erosielaagte meer zuidelijk, denk ik, dathier een deel van
de bovenloop gezocht moet worden, Maar veel betekenis zal het
watertje daar niet gehad hebben, anders was hij wel gebruikt bij de
ontginning van dit gedeelte en daarvan is niets te bespeuren.
De huidige breedte van de Kromme Gouw is waarschijnlijk geen af
spiegeling van de oorspronkelijke grootte. Hij is ongetwijfeld aan
gepast aan de hoge afwateringseisen die er vóór het verrijzen
van de strijkmolens aan gesteld moesten worden.
de Kromme Gouw