- 3 -
Reakties op "De Nachtwacht van Rembrandt in Winkel".
Waar we op hadden gehoopt met de publikatie in ons info nr. 10 over het avontuur
van Rembrandts beroemde "Nachtwacht", mocht bewaarheid worden.
Er kwamen een tweetal reakties binnen.
De heer V.P. Otjes schrijft ons, als jongetje van 12 jaar met vele andere
inwoners van Winkel bij het uitladen van schilderijen aanwezig geweest te zijn.
Hij spreekt er zijn twijfels over uit of daarbij "De Nachtwacht" aanwezig was,
omdat deze niet uit de lijst genomen is geweest. Aangaande deze uitspraak wordt
verwezen naar deel 2 van "Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereld
oorlog" van Dr. L. de Jong.
Verder wordt onder meer opgemerkt dat de grote rol, welke in Winkel werd uit
geladen mogelijk door velen werd versleten voor "De Nachtwacht", maar dat dit
"De Slag bij Waterloo" van Pienemans betrof.
Deze gegevens zijn op zich wel juist, maar niet geheel volledig zoals u iets
verder in dit artikel kunt lezen.
De heer C. van der Bijl kwam met de geheel volledige en juiste toedracht over
de "onderduiktijd van De Nachtwacht" en meerdere kunstschatten tijdens de oorlogs
jaren 1940-1945.
Door hem werd mij namelijk het boekwerk "Kunst in schuilkelders" overhandigd,
geschreven door H.P. Baard en uitgegeven in 1946.
In dit 70 pagina's tellende en met foto's verlevendigde boek, wordt uitvoerig
verhaald wat er met onze nationale kunstschatten gebeurde gedurende de oorlogs
jaren
Beknopt weergegeven volgt onderstaand het verhaal over onze kunstschatten en
in het bijzonder over "De Nachtwacht" tijdens de oorlogsjaren.
In verband met de oorlogs - dreiging werd in 1939 begonnen met het maken van grote
betonnen schuilkelders op afgelegen plaatsen in ons land. Het was de bedoeling
dat onze belangrijkste nationale kunstschatten in deze bomvrije ruimten zouden
worden opgeborgen.
Op een enkele uitzondering na waren de schuilkelders echter niet tijdig gereed
voor het beoogde doel.
Er werden voorlopige depots gevonden in kerken en schoollokalen van een aantal
Noordhollandse dorpen, waar de meeste kunstwerken tegen 1 november 1939 een tijde
lijk onderdak hadden gekregen.
"De Nachtwacht" en andere schuttersstukken waren ondergebracht in de ridderzaal
van kasteel Radboud te Medemblik, waar ook een groot aantal prenten van het Rijks
prentenkabinet een plaats kreeg.
Het overige werd verdeeld over de gymnastieklokalen van scholen te Barsingerhorn,
Schagerbrug, WieringerwerfWinkel en Lutjewinkel
Zo vond "Het straatje van Vermeer" onderdak in Schagerbrug en "De vrolijke drinker"
van Frans Hals een plaatsje in Lutjewinkel.
"De Nachtwacht" via Winkel naar Castricum.
In de meidagen van 1940 werden de oorlogshandelingen ook voor onze Noordkop en
in het bijzonder voor Medemblik dermate verontrustend, dat men besloot om een
gedeelte van de belangrijkste schilderijen over te brengen naar de schuilkelder
van de gemeente Amsterdam te Castricum.
Na lang aarzelen vond men het raadzaam om ook "De Nachtwacht" naar een veiliger
schuilplaats over te brengen. De dertiende mei 's avonds om half acht, verliet
het transport met het 3? meter hoge doek Medemblik.
De nacht werd doorgebracht te Winkel, onder het afdak van de schuur bij de plaatse
lijke smid.
De volgende dag werd de tocht voortgezet naar Castricum waar "De Nachtwacht"
van het raamwerk moest worden gehaald om opgerold in de schuilkelder te worden
ondergebracht, omdat de ingang niet op een schilderij van dergelijke afmetingen