De "Nachtwacht" van Rembrandt in Winkel.
Al meerdere malen mocht ik in de loop der" jaren zeer uiteenlopende verhalen
horen over het wereldberoemde schilderij de "Nachtwacht" van Rembrandt
en het verblijf daarvan tijdens de oorlog 19A0-19A5 te Winkel.
Over de tijdsduur dat het schilderij in Winkel was "ondergedoken" lopen
de meningen behoorlijk uiteen.
Van de heer G. Stam te Noord-Scharwoude kreeg ik een copie van een artikel
uit de "Schagercourant"die is gedateerd 10 december 1940 en waarin
de oorlogstocht van het schilderij wordt beschreven.
We mogen er van uit gaan dat dit verhaal de juiste toedracht geeft.
Aat Wit.
EEN OORLOGSTOCHT VOL AVONTUUR VAN REMBRANDTS BEROEMDE "NACHTWACHT".
Lang voordat de oorlog ook ons land in zijn greep nam, waren er overal
maatregelen genomen om de vele kunstschatten van Nederland te beveiligen.
Zoo was Rembrandt's meesterdoek "De Nachtwacht" ondergebracht in het
prachtige, oude kasteel Radboud bij Medemblik.
Ergens in een stille, verlaten zaal, achter zware, meterdikke muren,
die in vervlogen eeuwen menig krijgsgeweld hadden weerstaan, waar rond
de hooge, sterke torens en stevige ringmuren zich een stuk bewogen vader-
landsche historie had afgespeeld, hing Rembrandt's meesterlijke schepping,
waaraan het patine der eeuwen den glans van zijn begenadigd palet niet
had vermogen te ontnemen.
Men achtte "De Nachtwacht" veilig Tot een dringende oproep de telefoon
in het Rijksmuseum deed rinkelen. Er dreigde gevaar!
Wat veilig scheen, wat zich buiten het krijgsgewoel leek te bevinden,
dreigde in de grootste gevarenzone te komen liggen. Het oude kasteel
Radboud in Medemblik bleek geen afdoende beveiliging meer te bieden voor
wellicht ons kostelijkst kunstbezit. "De Nachtwacht" was niet meer veilig!
Ijlings werd in de hoofdstad overleg gepleegd door de mannen, die hun
leven wijden aan de bescherming van onze cultuurschatten. Slechts één
mogelijkheid was er om een ramp te voorkomen. In allerijl werd een expedi
tie voorbereid naar het oude Westfriesche stadje aan den rand van de
stervende zee.
Vijftig kilometers scheiden Amsterdam van Medemblik. Vijftig luttele kilo
meters die men met inachtneming van alle verkeersregels, binnen het uur
verslindt. Men kan er soms langer over doen. Er zijn tijden, waarin de
snelheid alle afstanden schijnt te overwinnen, waarin de mensch ruimte
en tijd aan zijn wil ondergeschikt kan maken.
Oogenschijnlijk althans. Maar op dien schrikkelijken dertienden Mei deed
men over dezen afstand twaalf volle uren. De mannen waagden hun leven
in een zone, waar een hevigen strijd woedde en lijfsgevaar zeker niet
denkbeeldig was. Voorop reed een gesloten auto met eenige museumdirecteuren,
dan volgde een zonderling vehikel: een transportauto, zooals die met een
hoogen schuinen opstand gebruikt wordt bij het vervoer van groote spiegel
ruiten
Daarachter kwam weer een particuliere wagen met de menschen die straks
behulpzaam zouden zijn bij één der indrukwekkendste transporten, welke
ooit in ons land hebben plaats gehad. In den vallenden avond reed men
door oude straten het donkere stadje binnen waar de huizen droomend tegen
elkaar schenen te leunen met verduisterde ramen als gesloten oogen.
Een enorm doek.
Een aanvankelijk onoverkomelijke moeilijkheid wachtte den leden van de
expeditie. "De Nachtwacht" heeft de enorme afmeting van drie meter negen-