Nog een stenen doodkist uit 1866
Stedelijk Museum Alkmaar
De sarcofaag zoals die er begin 2019 bij lag in de tuin van het stadhuis van
Alkmaar aan de Breedstraat. foto Josta de Graaf-Gieltjes
tentoonstellingsruimte?
In 1885 kan het KOG zijn complete verzameling voorwerpen
overbrengen naar het dan gereedgekomen Rijksmuseum.
In het dossier waarin de volledige lijst is opgenomen van
objecten die dan verhuizen wordt komt de sarcofaag echter
niet voor. Het lijkt daarom onwaarschijnlijk dat de doodkist
uit Heiloo in het Rijksmuseum terecht is gekomen, iets dat
toch de reden is geweest waarom de gemeente Heiloo de
kist heeft afgestaan.
In de collectie van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
is de kist evenmin aanwezig en ook in het Rijksmuseum
voor Oudheden in Leiden bevindt zich geen sarcofaag uit
Heiloo. Vanaf 1876 ontbreekt dus helaas elk spoor!
In de eerste helft van 2019 levert een tip van Theo de Graaff,
voorzitter van de redactie van de Bergense Kroniek, een
spoor op dat leidt naar een tweede sarcofaag die in 1866 op
het kerkhof bij de Witte Kerk in Heiloo is opgegraven.
Aanvankelijk was de gedachte dat het hier om dezelfde
doodkist ging die in 1869 naar Amsterdam was vervoerd,
maar een vergelijking tussen de 'nieuw' gevonden kist en de
tekening en beschrijving van de 'Amsterdamse' sarcofaag
maakte duidelijk dat het wel degelijk om twee verschillende
zandstenen doodkisten ging. Zowel de vorm als de
afmetingen waren duidelijk niet hetzelfde.
Uiteraard was het jaartal van opgraven van beide kisten
aanleiding voor enig misverstand. Twee sarcofagen in
hetzelfde jaar vlak bij elkaar opgegraven is nogal bijzonder,
maar de documentatie van beide kisten laat wat dat betreft
niet veel twijfel.
Van 2010 tot 2014 doet de heer PG. Heinsbroek onderzoek
naar rode zandstenen sarcofagen en grafplaten in Noord
Holland uit de twaalfde eeuw. Een deelstudie daarvan vindt
plaats in Alkmaar. Via een doorverwijzing van de heer H. de
Raat van het Regionaal Archief Alkmaar vindt Heinsbroek
in een uit 1911 daterende catalogus van voorwerpen
behorende tot het Stedelijk Museum Alkmaar een sarcofaag
die als volgt staat vermeld:
"Lijkkist van rooden zandsteen, in Augustus 1866
opgedolven op het kerkhof te Heilo. Het deksel is vergruisd.
Geschenk der erven van den heer P.H.M. Ibink Melenbrink."
Nader onderzoek levert een document op, gedateerd
11 januari 1886, waarin het volgende staat geschreven:
Burgemeester en Wethouders van Alkmaar verklaren
bij deze, ten behoeve van het stedelijk museum aldaar,
te hebben ontvangen van den heer Hendrik Pieter Ibink
Melenbrink, wijnkoper alhier, een lijkkist van rooden
zandsteen, afkomstig van het kerkhof te Heilo, aan
genoemden heer toebehoorende, onder verband, genoemde
lijkkist aan den rechthebbende onmiddellijk na schriftelijke
aanvraag terug te geven.
Met vereende krachten wordt de sarcofaag het museum in gebracht.
foto Josta de Graaf-Gieltjes
37
