Rouwborden en rouwkassen in de Grote Sint Laurenskerk
Alkmaar
omlijsting, met centraal
daarin een gekleurd
wapenschild van de
overledene met vermelding
van het sterfjaar en de
sterfdatum. De vroegste
rouwborden waren
betrekkelijk eenvoudige
borden met een vierkante of
ruitvormige omlijsting.
De latere rouwborden
werden groter en
kostbaarder
uitgevoerd. Ze boden een
meer luxueuze aanblik,
mede onder invloed van
de heersende kunststijlen
zoals barok en rococo.
Op deze borden werd niet
alleen het wapenschild
weergegeven, maar o.a.
ook schilddragers, een
kroon, een helm, een helmkleed en een helmteken. Onder
en boven het sterfjaar en de sterfdatum. Vaak werd de
overlijdenssymboliek uitgedrukt in de vorm van zandlopers
(vergankelijkheid/tijdelijkheid), vleugels van duiven en
vleermuizen (het vervliegen van het leven bij dag en nacht) en
doodshoofden met seizen (de dood). Veel rouwborden van
adellijke families toonden 'kwartieren'/kwartierschildjes, 4 of
8 stuks, met de wapens van de ouders en voorouders die het
centrale wapen omlijstten. Aan de linkerkant de wapens van
de voorouderlijke lijn van de vader, aan de rechterkant die van
de moeder. Om de op het bord weergegeven beeltenissen
heen werd een fraaie houten omlijsting bevestigd. Rouwborden
werden zodoende 'rouwkassen'.
Naast rouwborden en rouwkassen trof men epitafen in
kerken aan. Het zijn rechtopstaande grafmonumenten die
ter herdenking van de overledene tegen een zuil of muur
zijn vastgemetseld. Ze zijn doorgaans in reliëf in steen
(marmer) gebeeldhouwd of uit hout gesneden met teksten en
symbolische decoraties, maar vrijwel zonder familiewapens.
De bedoeling van een epitaaf was de nagedachtenis van de
gestorvene op een meer opvallende wijze gestalte te geven dan
met een grafzerk. De oude kerk in Limmen bevat zo'n epitaaf.
De Pieterskerk in Leiden bezit een collectie van 18 epitafen,
enkele vervaardigd door bekende beeldhouwers.
Er bestaan fraaie afbeeldingen van het interieur in de 17e
tnraM
Luxueuze rouwkas van Carel de Dieu
(1708-1789) bovenin het koor van de
Grote Sint Laurenskerk in Alkmaar, De
Grote Kerk van Alkmaar
Interieur met rouwkassen van de Grote Sint Laurenskerk Alkmaar naar/van J. de Beijer, Rijksdienst Cultureel Erfgoed
27
