DU BOIS
Auteurs
Met dank aan
een moedig verzetsstrijder
Een militaire carrière
Droppings en ontsnappingsoperaties
Een zakdoekje werd hem fataal
vraagstuk te achterhalen wat de familie Van Egmond van de
Nijenburg in de beeldentaal heeft willen uitdrukken. In het
bovenstaande is op grond van het beschikbare, beperkte
materiaal een poging gedaan daarvan in woord en beeld een
reconstructie te schetsen.
Misschien houdt het belangrijkste monument van Heiloo,
Nijenburg, nog meer voor ons verborgen dat de moeite van
het reconstrueren waard is.
De auteurs en de redactie houden zich aanbevolen voor
aanvullingen en correcties.
Wim Buwaida, oud-secretaris Historische Vereniging Heiloo,
voorheen onder meer leraar Nederlands, thans als vrijwilliger
rondleider op Nijenburg.
Bob van Rossum, oud-inwoner van Heiloo (1959 - 1964),
beeldend kunstenaar en voormalig leraar Tekenen en
Kunstbeschouwing, woont nu in Amstelveen.
Christi Klinkert, conservator Stedelijk Museum Alkmaar,
Harrie de Raad, Regionaal Archief Alkmaar en Jesse van Dijl,
Regionaal Archief Alkmaar
1 Zie o.a. J. Belonje, De Afkomst van het geslacht Van
Egmond van de Nijenburg, Jaarboek Centraal Bureau
Genealogie, 1955 en P. v.d. Berg en I. Blekemolen-v.d.
Berg, Egmond en Heiloo: Historisch verbonden, Heylooer
Cronyck, jaargang 11 nr. 2, december 2017, blz. 12 noot 5
2 De kastelein ('kasteelheer') was de beheerder van de
burcht, de baljuw was de hoogste juridische gezagsdrager
in de regio.
3 J.T.P. Bijhouwer, Nederlandsche tuinen en buitenplaatsen,
Heemschut, Amsterdam 1946
4 P. T.T.E. Rosenberg, Nijenburg te Heiloo, De 18de-eeuwse
bouwcampagnes van de familie Van Egmond van de
Nijenburg, Hendrick de Keyser, 2004, blz. 46 (voortaan
Rosenberg)
5 Rosenberg, blz. 52
6 Ana I.M. van der Mark, Buitenplaats Nijenburg,
Driehonderd jaar instandhouding van een familiebezit,
Naarden, 2005, blz. 3
7 Rosenberg, blz. 52
8 M. Stokroos, Fonteinen in Nederland, Historische
watervoerende monumenten, Zutphen 2005
9 Ronald H.M. van Immerseel, Mythologische tuinbeelden
als legitimering van de afkomst, Het iconografisch
decoratieprogramma van Gerard van Egmond van
de Nijenburg, Virtus 7, Bulletin van de werkgroep
adelsgeschiedenis, Leeuwarden, 2000 (Voortaan: Van
Immerseel), blz. 70
10 E. Snethlage - van Foreest, Nijenburg Heiloo, 2005, blz. 39
11 Valentijn Carbo, Buitenplaats Nijenburg, restauratie van
het hoofdhuis 2010 - 2011Vereniging Hendrick de Keyser,
2012, blz. 179-180 (Voortaan V. Carbo)
12 E. Snethlage - van Foreest, Nijenburg Heiloo, 2005, blz.
39, maakt melding van (ook nog) "een kist vol armpjes en
beentjes". De kist met inhoud is niet teruggevonden.
13 H. Tavenier, De Voorzijde van het huis Nijenburg, 1787; J.A.
Crescent, De voorzijde van het huis Nyenburg, 1795; J.A.
Crescent, De voorzijde van het huis Nyenburg, 1811RAA,
archief Van Foreest. Met dank aan Jesse van Dijl, RAA
14 E. Snethlage - van Foreest, Nijenburg Heiloo, 2005, blz. 41
15 Met dank aan Harry de Raad, Regionaal Archief Alkmaar
(RAA)
16 Archief van Egmond van de Nijenburg, RAA, 133, F70
17 Ovidius, Metamorphosen, boek XV, 196 - 198, M. D'Hane-
Scheltema, Amsterdam 2018
18 Mogelijk dat de afbeelding van de hoornen des overvloeds
verwijst naar het beeld van Hercules naast de vijver.
Hercules vecht tegen de gehoornde riviergod Acheloüs die
in het gevecht met Hercules een van zijn hoornen verliest.
Metamorphosen, boek IX, 87-92
19 Ana I.M. van der Mark, Buitenplaats Nijenburg.
Driehonderd jaar instandhouding van een familiebezit.,
Amsterdam, 2005., blz. 6
29 Metamorphosen, boek XI, 155
21 V. Carbo, blz. 180. Dit wordt bevestigd door Christi
Klinkert, conservator Stedelijk Museum Alkmaar
22 F.W. Nietzsche (1844-1900) introduceerde deze
(filosofische) begrippen op basis van zijn interpretatie van
Griekse tragedies in Die Geburt der Tragödie, 1872
23 Metamorphosen, boek I, 490 - 567
24 Metamorphosen, boek I, 441 - 451
25 (Blauwe) hardsteen is een kalksteen met een meer of
minder uitgesproken blauwgrijze kleur, soms met resten
van zeediertjes met een kalkskelet, Wikipedia
26 Opgave Meertensinstituut www.meertens.knaw.nl
27 Publius Ovidius Naso (43 v. Chr. - 17 n. Chr.) was een
populaire Romeins schrijver. Zij zeer omvangrijke epos
in versregels, Memorphosen, bevat de mythologische en
historische verhalen vanaf Chaos, de schepping van de
aarde, de hemel en de schepping van de mens tot aan
de moord op Julius Caesar. Op de Latijnse school was
Metamorphosen een belangrijk lees- en leerboek
28 Van Immerseel, blz. 68
29 Metamorphosen, boek XIII, 752 - 755
30 Idem, 789 - 790
31 Idem, 893 - 897
32 Van Immerseel, blz. 72 - 73
33 Idem, blz. 73
34 Ina Blekemolen- van den Berg, Het Delensbos, een tuin
van verwondering, Heylooer Cronyck, juni 2017, blz. 4
22
Ina Blekemolen
Bij veel inwoners van Heiloo zal de naam Abraham du Bois
bekend in de oren klinken. De al even bekende Stichting Het
Trefpunt is immers gevestigd aan de Abraham du Bois-Hof.
Maar wie was Abraham du Bois?
Abraham du Bois is op 12 april 1916 geboren in
Sloten, Noord-Holland, en groeide op in Heiloo aan de
Regulierslaan 2. 1 Hij studeerde rechtswetenschappen,
werd in 1938 militairen tijdens de mobilisatie in 1939
vaandrig. Na de capitulatie in mei 1940 was hij niet van
plan om op te geven. In de oorlog werd hij ingezet als
pelotonscommandant in Brabant, maar nadat de Duitsers
zijn stelling hadden opgerold, sloot Du Bois zich in
Zeeuws-Vlaanderen aan bij de Franse militairen. Tijdens de
gevechten met de Duitsers wist hij twintig vrachtwagens te
bemachtigen die hij per boot mee naar Engeland nam.
Al spoedig was hij op weg naar Canada met een speciale
opdracht: mensen ronselen voor de vorming van de
latere Prinses Irene Brigade. Hij raakte in 1942 goed
bevriend met de in Ottawa verblijvende prinses Juliana
en haar dochtertjes. Terug in Engeland volgde hij een
parachutistenopleiding en kreeg bij de Special Air Service
een opleiding tot geheim agent. Hij werd bevorderd tot 1e
luitenant en ingedeeld bij de afdeling Ml 9.
Zijn eerste dropping was op 17 september 1944 bij Son in
Brabant. Om de Amerikanen van inlichtingen te voorzien
over waar de Duitsers zaten, moest hij de bruggen bij Best
veilig stellen en contact maken met de burgerbevolking
die in het verzet zat. Enkele dagen later werd hij echter
al gevangen genomen. Tijdens het transport kon hij
ontsnappen en wist hij naar Engeland terug te keren.
Daar ontving hij van koningin Wilhelmina het Bronzen
Kruis voor zijn moedige optreden. Een maand later, op
18 oktober 1944, werd Bram opnieuw gedropt, nu in de
buurt van Garderen. Met hulp van verzetsmensen kwam
hij terecht op de boerderij Wester Wetering van de familie
Jochemsen langs de Oude Rijksweg in Ede, waar hij
langere tijd verbleef. Na de verloren Slag om Arnhem (de
mislukte 'Operatie Market Garden') was zijn opdracht om
achtergebleven Britse parachutisten te verzamelen en de
Rijn over te zetten naar de geallieerde linies. Opgespoorde
militairen liet hij voorlopig onderbrengen in de kippenhokken
Abraham du Bois (april 1916-maart 1945)
van Wolfswinkel in Lunteren. Een dag voor de operatie kreeg
hij de opdracht het commando over te dragen aan majoor
Hughes Maguire. Die raakte in tijdnood, nam een kortere
route en stuitte op de Duitsers, waardoor er van de 120 man
maar 7 de overkant bereikten.
Maar Bram zette zijn verzetsactiviteiten voort. Op
de boerderij van Jochemsen ging hij wapen- en
droppingsinstructies geven.
Bij de operatie was ook mevrouw Den Hartog gevangen
genomen. Op haar zakdoekje stonden aantekeningen
over Abraham du Bois. Toen de Duitsers haar daarover
ondervroegen, vertelde ze dat Du Bois vanuit boerderij
Wester Wetering in Ede opereerde. Daarop heeft een
informant, die voor de Duitsers werkte, Du Bois in de val
gelokt. Hij wist te vluchten, maar werd door twee kogels
geraakt en door de Sicherheitsdienst op diverse plaatsen
23
