IALECT VAN HeILOO
Wim Buwalda
Jullie kenne wel hore
"Jullie kenne wel hore dat ik hiero in Heilloo ben ge-
bore, de-enk?" Deze zin werd opgetekend uit de mond
van een geboren en getogen wat oudere Heilooer kort
geleden (2016) in de Oudheidkamer van Heiloo. Be-
staat of bestond er een herkenbaar Heiloo's dialect? En
is het bovenstaande daar een goed voorbeeld of restant
van?
Onmiskenbaar kent men nog steeds, onder meer in
Groningen, Friesland en Limburg, een van het "Stan-
daardnederlands"1 afwijkend taalgebruik. Meer dichter-
bij Heiloo kan men nog wel (of kon men?) dialecten als
het Westfries en het Egmonds ("Derps") horen. Maar
geldt dat ook voor Heiloo?
Platter dan plat
Hedendaagse dialectdeskundigen gebruiken bij voor-
keur de term "accent" in plaats van het traditionele,
meer ingeburgerde begrip "dialect". In dit artikel wordt
het woord dialect gebruikt om verwarring te voorko-
men. De grenslijnen tussen 'landstalen', hoewel rafelig,
zijn meestal wel duidelijk aanwijsbaar, maar de grenslij
nen (isoglossen) tussen verschillende dialecten enerzijds
en de grenslijnen tussen dialecten en het Standaardne-
derlands anderzijds zijn, zeker thans, minder duidelijk
aan te geven. Op grond van bepaalde (in het verleden?)
gebruikte woorden is men geneigd zo'n isoglosse aan
te wijzen. Vergelijk 'huis' (Standaardnederlands) met
'heus' (Zaans), 'hoes' (Twents) en 'huus' (Gronings).
Meer specifiek zijn de taalverschillen (zelfs) binnen een
dialect. Mijn grootmoeder wonende te Sappemeer sprak
afkeurend over het taalgebruik, met name de uitspraak,
van de inwoners van het 15 kilometer verder liggende
Veendam. Volgens haar spraken ze daar "Platter dan
plat".
De grenslijnen tussen een Heiloo's dialect en Standaard
nederlands en het Westfries zijn niet gemakkelijk aan te
geven. We wagen een poging.
Afb. 1: 'Luisterpost' dialect Heiloo in Oudheidkamer
Rond 1960 is er een interview afgenomen bij het echtpaar Dekker -
Zonneveid in Heiloo Zi| waren toen ongeveer 80 par oud en spraken
een taal die we het dialect van Heiloo zouden kunnen noemen Het
gaat in deze op name be halve om de taal ook om gebruiken en
gewoonten die rond 1900 gebruiketi)k waren De oorspronkeli|ke
tot ale opname duurt vi|ftig mmuten Er is nu een keuze gemaakt voor
een fragment van ongeveer 7 mmuten
Het fragment is afkomstig van het Meertens instituut u« de
Nedertandse Dialectenbank (http //www meertens knaw nl/ndb
16 <&Pi
