omdat er door stadsuitbreiding geen plaats meer was
voor weilanden.
In de Speelwagen, jaargang 1947, schrijft de heer T.A.
Twisk het volgende.13
"Ruim 50/60jaar geleden stond er op de weg naar Heiloo
even voorbij Alkmaar een eenvoudig wit gepleisterd huis.
Het was een prettig huis om te zien. Een brede voorgevel,
groene deur in het midden en aan weerszijden tweeflinke
ramen, een heldergeel klinkerpad langs het huis en een smal
tuintje daarlangs, vol met allerlei bloemen. Hetgeheel werd
afgesloten door een witgeschilderd hek en een rij gesnoeide
lindebomen. Ja, het was een genoeglijk huis met prachtig
uitzicht op deHout, toen nog in ongerept natuurschoon. De
naam ervan was De Vier Staten.
De bedoeling van die naam werd, volgens Twisk, duide-
lijk gemaakt door een gevelsteen, die achtereenvolgens
de afbeelding vertoonde van vier 'standen': een soldaat,
een dominee, een rechter en een boer (omringd door zijn
kippen). Achter hun afbeelding stond respectievelijk:
"Ik vecht voor U, Ik bid voor U, Ik pleit voor U". En dan
bij de afbeelding van de boer: "Maar ofgij vecht, ofbidt of
pleit, Ik heb de kip die de eieren leit.Die gevelsteen is
helaas verdwenen, tegelijk met het oude vertrouwde
huis. Slechts de naam bleef behouden, want nog steeds
heet die buurt "De Vier Staten Volgens deze verklaring
slaat het woord 'Staten' dus op de 'burgerlijke staat' van
de vier afgebeelde figuren.
De afbeelding toont De Vier Staten zoals het er voor
1910 uitzag. De boerderijachtige woning links bestond
uit drie wooneenheden die van links naar rechts werden
bewoond door respectievelijk de heer Mulder, in het
midden de familie Blokdijk en rechts de weduwe Pronk
met twee zoons. In 1910 is deze omgebouwde boerderij
afgebroken. Het grasveldje voor het oude pand werd het
Afb. 6. De Vier Staten, 1906 vergelijk afb. 4)
Groentje genoemd. Rechts is het water van de Zandersloot
te zien dat door de Nieuwpoortslaan liep en onder een
bruggetje onder de Kennemerstraatweg door. Blokdijk
vermeldde dat men vanuit huis een mooi uitzicht had
over de weilanden. Je kon in oostelijke richting de
Alkmaarse Pakketboten en de zeilende tjalken door het
Noordhollands Kanaal zien varen. Bij een op de foto niet
zichtbaar cafeetje, rechts van de lantaarnpaal (nu de plek
van een benzinestation), was de halte van de stoomtram
Haarlem-Alkmaar.
Na de afbraak van de oude boerderij verrezen op deze
plek drie nieuwe woningen, te weten van links naar
rechts Ruimzicht, Vier Staten en Levenslust. De familie
Blokdijk verhuisde toen de huur was opgezegd naar het
adres Nieuwpoortslaan nr. 29.
De landerijen behorende bij de door Blokdijk genoemde
'Staten' en andere boerenwoningen lagen grotendeels
langs de toegangswegen van Heiloo naar Alkmaar. Ten
eerste langs de Heerenweg die via Castricum, Limmen
en Heiloo naar Alkmaar liep en ten tweede langs de
Holleweg vanuit Heiloo. Dit waren nog lange tijd zand-
paden. De Heerenweg eindigde daar waar nu de Nieuw
poortslaan is. De Holleweg liep verder naar het noorden
in de richting van Alkmaar. De Nieuwpoortslaan heette
oorspronkelijk ook Heerenweg. Maar toen aan beide
zijden van die weg huizen werden gebouwd kreeg de
weg ter hoogte van Nieuwpoort de naam Nieuwpoort
slaan. Van die eerste bebouwing zijn nog sporen terug te
vinden.
Zandersloot en Nieuwpoortslaan
In Alkmaar was in de zeventiende eeuw en daarna grote
behoefte aan zand voor de grondophoging en huizen-
bouw. In het grondgebied van Heiloo, waar nu het
Heilooer Bos is, was voldoende bruikbaar zand voorra-
dig.14 Maar het vervoer daarvan via de dikwijls slecht
begaanbare, niet verharde zandpaden was problematisch.
Daarom werd besloten een vaarweg te graven. Deze sloot
is in 1606, in elk geval voor 1617, gegraven.15 Bovendien
werd een ander doel beoogd: de afgravingen waren
nuttig om de bodem vruchtbaarder te maken. Deze
gegraven vaarweg kreeg de toepaselijke naam: "Sant
Sloot". 'Zanders' noemde men de voerlui die de schuiten
afgegraven zand door de sloot vervoerden. Zij voeren de
richting op waar nu de Nieuwpoortslaan is en verder
naar de Blekersloot. Daaruit kan men de latere naamge-
ving "Zandersloot" verklaren.
De sloot had zijn beginpunt bij de "Craeye Laen" en liep
verder door Heiloo parallel aan de "Wester Wegh", "den
Heere Wegh" en de "Ooster Wegh".
So® 27
Jtlkmocr
Vier Sfcfm en JftVJU'PGOt'sJca.'i
