De gemeente Alkmaar was er overigens veel aan gelegen
om de "tappersneringen" vlak over de grensscheiding te
verbieden. Met de ambachtsvrouwe van Heiloo, Clara
van Nijevelt, werd in 1556 een akte opgesteld om een
uitbreiding van drinkgelegenheden vlak buiten de grens,
waar de burgers gemakkelijk hun dorst met het goedko-
pere bier konden lessen, tegen te gaan. Alkmaar kon
buiten de grenzen immers geen bieraccijns heffen. Een
verordening die overigens de instemming verkreeg van
de prior van het klooster "De Blinken" en van de bewo-
ner van het buitenhuis "Kranenbroek", Tyman van der
Meyde7.
Maar blijkbaar is er na de drooglegging van de Egmon-
dermeer (1565) veel gesteggel geweest over het eigendom
van grondgebieden. F. Bakkum wijst erop dat "de
Nieuwpoort toch al eeuwen een eigen status had bij de
bevolking van Alkmaar en Heiloo".8 Ook wisselden af en
toe stukken land in het grondgebied van Alkmaar en
Heiloo van eigenaar. In 1693 kocht bijvoorbeeld de heer
van Heiloo, George van Cats, een stuk land van de
gemeente Alkmaar.9
De opsomming van de verdeling van woonhuizen in de
negentiende en het begin van de twintigste eeuw (zie
hierboven) doet vermoeden dat Nieuwpoort tot Heiloo
behoorde. Dit wordt nog versterkt door gegevens uit het
bevolkingsregister en begraafboeken van Heiloo.10
Echter (kadaster)kaarten uit 1821 (Waterman), uit 1834
(Giffens/FonteinVerschuir) en 1867 (Kuyper) zetten ons
op een ander spoor.11
Afb. 5. Kaart grondgebied Heiloo 1834, Giffens/Fontein
Verschuir
Zowel op de kaart van 1834 als op de kaart van 1821
zien we een merkwaardige knik in de aangegeven grens
bij Nieuwpoort. Het gebied van de Vier Staten tot de
Regulierslaan ("Lange Laan") behoorde tot Alkmaar; het
gebied aan de oostkant van de Straatweg ten zuiden van
de Heilooerdijk, een soort enclave', behoort tot Heiloo.
Hoe moeten we de verschillende gegevens interpreteren?
Uit eigen waarneming is bekend dat de huizen aan de
oostkant van de Kennemerstraatweg vanaf de Heilooer
dijk tot aan de huidige Heilooer Tolweg tot in de jaren
zestig van de vorige eeuw een huisnummer met de letter
'H' kenden. Door de grenscorrectie in 1972 is deze
Heilooer enclave Alkmaars grondgebied geworden. Was
dit deel van Heiloo ooit onderdeel van de uitgebreidere
buurtschap Nieuwpoort? Of is dit onwaarschijnlijk?
Dit alles neemt niet weg dat dit grensgebied tussen
Heiloo en Alkmaar ook voor Heiloo een interessant
stukje geschiedenis vertegenwoordigt.
De Vier Staten
De plek op de noordzijde van de Nieuwpoortslaan staat
bekend als de "Vier Staten". Over de betekenis van de
naam de Vier Staten bestaan diverse verklaringen. Een
ervan wordt door de heer A. Blokdijk beschreven in een
periodiek van de Historische Vereniging Oud Alkmaar
uit 1994 onder de titel "Herinneringen aan mijn jeugd"12
Ook vernemen we hierin meer over het verloop van de
Zandersloot (zie verder).
Blokdijk verklaart de naam als volgt. In de omge-
ving van het punt waar nu de plaats van de Vier
Staten is stonden enkele boerderijen of hofstaten.
Waar nu de Maclaine Pontstraat is, een straat in de
burgemeestersbuurt, stond de mooie boerderij
"Nooit Gedacht". Blokdijk noemt dit State nr.l.
De voormalige boerderij/woning van de familie
Blokdijk stond net buiten de Nieuwpoort en werd
met State nr. 2 aangeduid. lets verder naar het
zuiden, links van de Straatweg tegenover de Nieuw-
poortssteeg, stond de boerderij van Gerard Noort,
State nr. 3. En nog iets verderop aan de linker kant
stond de boerderij "Nieuwpoort", State nr. 4. En zo
is volgens Blokdijk de naam Vier Staten geboren.
De naam State is volgens hem van Friese herkomst.
Wellicht waren er in de negentiende eeuw veel
Friezen, door armoede gedreven, naar Heiloo en
Alkmaar gekomen. Op naastgelegen boerderijen op
de Straatweg, de Kooimeerlaan en in de Boekeler-
meer woonden Friese zetboeren. De destijds
aanwezige hofsteden zijn allemaal verdwenen,
Heeren\
26 go;
