e Gereformeerde kerk van Heiloo
Ina Blekemolen-van den Berg en Jan de Gruijter
Een reformatie die
aan Heiloo voorbijging
Aan het eind van de 16e eeuw vond in Nederland de
Reformatie plaats. Deze had omstreeks 1630 tot gevolg
dat "d'oopenbare Roomsch Catholieke kerk van Heiloo
eronder (is) geraakt". Officieel was het belijden van het
katholieke geloof toen niet meer toegestaan. Alleen het
gereformeerde geloof mocht nog worden beleden (met
gereformeerd wordt hier nog bedoeld protestant). In
Heiloo echter is het grootste gedeelte van de bevolking
niet tot de gereformeerde godsdienst overgegaan, maar
is katholiek gebleven. Ondanks het feit dat de regels
steeds verder werden aangescherpt heeft het katholieke
geloof zich in ons dorp weten te handhaven. En dat
terwijl de protestantse lidmaten in 1650 nog werden
gewaarschuwd "geen acties bij te woonen die metpaepsche
afgoderij en superstitiegemenght is". En ook "werden alle
jonge ongetrouwde luiden tot ledematen aangenomen
werdende, ernstelijk vermaand met pausgezinden geen
houwelijk aan te gaan ende dat alle dienstboden werden
onderricht wat pericuul dat se loopen, indien sij haar aan
paapsche heeren ofvrouwen verhuuren".
Ontstaan Nederlands Hervormde Kerk
en Gereformeerde Kerk
Tijdens de Bataafse Republiek (1795 1806) kwam de
scheiding van kerk en staat tot stand.
In 1797 kregen de Fransen het in ons land voor het
zeggen en werd bij wet de vrijheid van godsdienst inge-
steld. Het katholieke geloof mocht weer in alle open-
baarheid worden beleden. De nog gereformeerd
genoemde kerk raakte haar gezag en invloed kwijt. De
Nederlands Hervormde Kerk ontstond en in 1816 kreeg
deze kerk, mede door toedoen van koning Willem I,
haar officiele naam. In de loop der jaren vonden er in het
land veel afsplitsingen plaats. In 1834 (de Afscheiding)
en in 1886 (de Doleantie) verlieten veel hervormden, die
streng in de leer waren, de in hun ogen te vrijzinnige
Hervormde Kerk en richtten een eigen kerkgenootschap
op. In 1892 verenigden deze beide genootschappen zich
en stichtten de Gereformeerde Kerk in Nederland. Een
gedeelte van deze gelovigen hield zich afzijdig en ging
niet mee in de hereniging. Deze groep bleef bestaan als
de Christelijk Gereformeerde Kerk.
De Hervormde Evangelisatie
In Heiloo was van deze perikelen niets te merken. In
1899 woonden er in Heiloo nog slechts twee gerefor-
meerden. Vier jaar eerder, in 1895, had zich binnen de
Heiloose Hervormde gemeente een scheiding voltrok-
ken. Een aantal leden vond dat hun kerk een te vrijzin
nige richting was ingeslagen. Deze groep noemde zich
de Hervormde Evangelisatie (ook wel Vereniging van
Rechtzinnig Hervormden). Zij stonden dichter bij de
gereformeerden dan bij de vrijzinnig hervormden. Zij
verlieten dan ook de hervormde Witte Kerk en lieten
voor hun kerkdiensten aan de Kerkelaan een eigen
onderkomen bouwen dat in 1895 tot stand kwam.
Afb. 1Kerkgebouwtje aan de Kerkelaan
A1 spoedig werd het gebouwtje te klein. In 1929 werden
dan ook plannen ontworpen voor verbouw van het
kerkje dat in november 1930 opnieuw in gebruik is
genomen. Dagblad Het Vaderland besteedde aandacht
aan de heropening: "Het kerkgebouw is een stemmig, mooi
gebouw geworden. Door een hall komt men in het kerkge
bouw en men komt direct onder de bekoring van het mooie
interieur. De beschilderingen en de glas in lood ramen doen
16 en,i
