EKSTOEL
Wim Buwalda, Vok Bakker
Afb. 1. Pagina uit "Gids voor Heiloo", "Heiloo Vooruit", 1918
Geschiedenis
In de "Gids voor Heiloo" van 19181 treft men naast een
fbto van het "Sparrebosch" bovenstaande tekst aan. Men
kan hieruit opmaken dat de plek die in de volksmond
bekend was als "Preekstoel" werd gesitueerd in het deel
van het Heilooer Bos dat werd aangeduid als Sparre
bosch, een hoger gelegen bosperceel dat gesitueerd is
tussen de Westerweg en de ijsbaan.
Mondelinge overlevering leert dat het in de vroege
middeleeuwen een heilige (Germaanse) plek geweest
zou zijn die door de prediker Willibrord werd gebruikt
om de "nieuwe leer" te verkondigen (en daarmee werd
de plek in bepaalde zin ontheiligd). Ook leest men wel
dat er in de tijd van de reformatie (circa 1566) zoge-
naamde "hagepreken" zijn gehouden. Min of meer
geheime bijeenkomsten van calvinisten uit de omgeving
(vooral Alkmaar)2 waarbij de bekende mandenmaker en
calvinistische prediker uit Alkmaar, Jan Arentsz, het
woord zou hebben gevoerd.
Veel later, circa 1905, toonde een primitieve tekening
van de Heilooer L. Konijn de
bedevaartsroute die volgens hem
van Onze Lieve Vrouw ter Nood
via de Willibrordusput bij de
Witte Kerk naar "Willibrordus'
preekstoel" in het "Spar(r)
enbosch" voerde.
Echter "t Hylo-er Ryskaartje"
van 1704, die de pelgrimsroute
van Alkmaar naar Onze Lieve
Vrouw ter Nood aangeeft, duidt
de Preekstoel niet aan; ter plekke
bevinden zich "Core Landen".
Inderdaad is bekend dat pas in de
periode 1705-1710 een bos is
aangeplant door de eigenaren
van Nijenburg.
Het romantische beeld dat men
zou kunnen hebben van een
geheime, beschutte plaats in het
groen is derhalve niet realistisch.
De plek van de Preekstoel
Maar toch: de Preekstoel duikt hardnekkig op in
verschillende geschriften. N.J. Speur schrijft bijvoor-
beeld in de Heylooer Cronyck van december 1981: "De
Preekstoel is het stukje grond dat ten noorden ligt van het
pad dat via de onbewaakte spoorwegovergang toegang
verleent tot de boerderij "Noord-West" en het Overbos. Het
is de plaats waar volgens de overlevering Willibrordus
indertijd het Evangelie zou hebben verkondigd. Thans is op
deze plek de boomkwekerij van hovenier Meijer gevestigd.
In verschillende geschriften en op verschillende kaarten,
ook op de wandelkaart van circa 1920 van "Heiloo
Vooruit"3, wordt de Preekstoel op deze plaats gesitueerd.
So® 25
DE PREEKSTOEL.
T^ve bekende Evangelieprediker Willibrordus, de siichter van de eerste
D Christenkerk te Heiloo, en aan wien de bekende „Put" zijn ontstaan te
danken heeft, moet, volgens overlevering, hier op deze hoogte de Christelijke
leer aan de Heidensche Friezen gepredikt hebben. <1 Volgens een andere
Iezing zouden hier de Oereformeerden uit Alkmaar en omstreken,
tijdens de Regeering van de Landvoogdes Margaretha, omstreeks
1566, bijeengekomen zijn om daar uiting te geven aan hunne
godsdienstige gevoelens. Die gereformeerde bijeen
komsten droegen den naam van Hagepreeken.
Die aarden wal, algemeen Preekstoel geheeten,
ligt juist bij den ingang van het Sparrebosch,
een zeer geliefkoosde wandeling, die
verder langs de Zandersloot naar den
Kennemerhout in Alkmaar leidt.
