GATHA VAN FOREEST IN HOORN
Th era Coppens
De 'Blauwe kamer' was destijds de pronkkamer van
Maria van Egmond van de Nijenburg, tot haar over
lijden in 1742 eigenaresse van het huis Nijenburg.
Daarin hangt nu een aantal portretten met op het
eerste gezicht protserig afgebeelde historische
personages in prachtige goudopgelegde lijsten.
Geportretteerd zijn haar neven Nanning en Dirk van
Foreest en hun echtgenotes. De zoon van Dirk,
Cornelis, verkreeg uiteindelijk Nijenburg als erfenis
en werd in Heiloo en omgeving onder andere
daardoor bekend. Over de dochter van Nanning, die
evenals haar neef Cornelis schatrijk was, is een
interessant verhaal bekend (red.).
Rijkdom door de VOC
Telkens als ik historische atlassen bekijk vraag ik me af:
hoe is het toch mogelijk dat ons minuscule landje zich
aan het begin van de zeventiende eeuw binnen enkele
decennia wist op te blazen tot een grootmacht? Na de
moord op Willem van Oranje was het nog een met schul
den belast gewest dat een schijnbaar kansloze oorlog
voerde tegen de koning van Spanje. Honderd jaar later
varen handelsschepen onder de vlag van de zelfstandige
en geduchte republiek der Verenigde Nederlanden over
de wereldzeeën, het ruim gevuld met rijke koopwaar. En
kijk dan eens naar de burgerij! Men woont in paleis
achtige stadspanden en 's zomers verpoost men zich in
luxe buitenplaatsen. Waar komt het kapitaal vandaan?
Het antwoord is eenvoudig te geven: van de VOC ofwel
de Verenigde Oost-Indische Compagnie die in 1602, 410
jaar geleden, werd opgericht. De bewindhebbers-colleges
der VOC zetelden op geborduurde kussens in hun
kamers (kantoren) te Amsterdam, Zeeland, Delft,
Rotterdam, Hoorn en Enkhuizen. Spoedig bracht de
VOC zoveel geld in het laatje dat het beleggen een rage
werd. Het typisch Hollandse koopmanskarakter is hier
gevormd en geslepen: veel verdienen, durven investeren
en met beleid uitgeven. En - met een blik op toekomstige
generaties - bijeenhouden wat door de voorvaderen werd
vergaard. Zo plukte generatie na generatie van een familie
de vruchten van de koopmanstalenten van de voorouders.
De rijke familie Van Foreest
Een van die families is de puissant rijke familie van
Foreest in Hoorn. In 1733 wordt aldaar een meisje
geboren: Agatha van Foreest.
Haar vader, jonkheer Nanning van Foreest, is bewind
hebber van de Verenigde Oost-Indische Compagnie
kamers te Hoorn, Raad ter Admiraliteit in West-
Friesland en het Noorderkwartier, heer van Petten en
Nolmerban. Het leuke van geschiedenis vind ik, dat je
niet hoeft te wachten hoe het verder gaat. Je bladert
gewoon een paar bladzijden verder in de historie en
komt in 1752. Dan is Agatha een mooie bruid van
19 jaar die haar ja-woord geeft aan haar neef Joan van
Foreest, schepen en vroedschap van Hoorn. Ze trouwt
uit gehoorzaamheid aan de familie, die er wel voor zorgt,
dat er geen stuiver van het kapitaal buiten de kleine
kring van voorname regentenfamilies rolt.
Agatha baart bijna elk jaar een kind. In 1753 komt Ma
ria ter wereld, in 1754 Jacoba, in 1757 Nanning, in
1758 Dirkje, in 1762 Joan, in 1763 Catherina. Als Agatha
in 1766 minstens voor de zevende maal zwanger is (mis
kramen vallen niet te achterhalen) overlijdt haar nog
jonge echtgenoot. Agatha hult zich in rouwkleding. De
geboorte van de kleine Jacob in 1767 is een treurige
gebeurtenis. Ze heeft weliswaar een vermogen aan
scheepsaandelen en aan land - en vastgoedbezit van de
Van Foreesten geërfd, maar wat heb je aan zo'n fortuin
als je als 33-jarige weduwe achterblijft?
Weduwe Agatha
Ik blader weer een paar bladzijden verder in de geschie
denis en kom in 1774. Dan wordt het echt spannend
rond Agatha. Ik kan het allemaal van nabij volgen, want
de gebeurtenissen zijn levendig opgetekend door een
van onze grootste auteurs van de achttiende eeuw:
Betje Wolff. Ze is getrouwd met een oudere dominee in
de Beemster. Op de bovenkamer van de pastorie schrijft
ze originele en vaak humoristische brieven en romans.
Betje kent Agatha van Foreest uit het nabije Hoorn
goed. Aan een Vlissingse vriend bericht ze over de we-
y=<9 15