Nogmaals willibrord ■HP Wirn Buwalda In de Heylooer Cronyck van december 2010 schreven we over de betekenis van Willibrord voor Heiloo1. Naar aanleiding van dat artikel zijn enkele reacties van lezers ontvangen. In het onderstaande gaan we in op deze reacties. Willibrord en Heiloo De naam van de prediker Willibrord komt op verschil lende wijzen in Heiloo voor. Maar daarin is Heiloo niet uniek. Over heel Nederland wordt zijn naam gebruikt voor onder meer kerken, waterputten en scholen. In het 'handboek' Heiloo voor en na Willibrord wordt de persoonlijke betekenis van Willibrord voor Heiloo echter nadrukkelijk aangegeven2. Wie was en wat deed Willibrord? Willibrord werd in 658 in Northumbrië in Noord-Engeland geboren. Zijn wel gestelde ouders lieten hem opvoeden in een klooster bij York (voorloper van de Engelse kostschool). Toen hij twintig jaar was vertrok Willibrord naar een klooster in Ierland waar hij de zendelingsroeping verkreeg. Dit leidde in 690 tot het aanvaarden van de opdracht om met elf medestanders van Ierland via Engeland per boot de over tocht te maken naar het vasteland, naar het land der - reeds gekerstende - Franken. Waar hij aan land is gegaan is een twistpunt voor velen die zich hebben beziggehou den met de figuur Willibrord. Feit is dat hij zich eerst tot de Frankische gezagsdrager Pippijn II heeft gewend om (militaire?) steun te verwerven voor zijn zendingsarbeid. Er wordt geschreven dat hij vervolgens naar Rome reisde om van paus Sergius de zegen te krijgen voor zijn nog aan te vatten zendingsarbeid bij de Friezen. Het kerstenen van de Friezen, die zo ongeveer woonden van de Westerschel- de tot Dokkum, was geen sinecure. De veelgodenaanbid- ders waren in voortdurende strijd met de Franken die reeds waren bekeerd tot het christendom. De voorgangers van Willibrord, die het gemunt hadden op de heiligdom men van de Friezen, hadden ondervonden dat hun bekeringswerk niet veel succes opbracht. Toen Pippijn in 695 de Friese aanvoerder Radboud had verslagen en een groot deel van het Friese rijk had veroverd, leek de tijd rijp voor Willibrord om het land der Friezen in te trekken. Maar deed hij dat ook en strekte zijn reis en zijn zendingswerk zich ook tot Heiloo uit? Dispuut over de aanwezigheid van Willibrord in het rijk der Friezen Het probleem van de beschrijving van de vroege middeleeuwen van onze geschiedenis (500 - 1050) is dat er niet of nauwelijks contemporaine schriftelijke bronnen zijn die het mogelijk maken precies te beschrijven welke feitelijke gebeurtenissen zich in die tijd hebben voorge daan. Dat geldt ook voor het beschrijven van het leven en werk van Willibrord. Er bestaan summiere, eigen handige aantekeningen van Willibrord op een kalender van 728. Daarnaast zijn er schriftelijke bronnen die veel worden nageschreven: de 'Vita Sancti Willibrordi' van ca. 795, geschreven door Alcuines van York, en de even eens in het Eatijn geschreven 'Kerkgeschiedenis van het volk der Angelen' van Beda, ca. 730. Daaruit is op te maken dat Willibrord, nadat hij in Rome in de St. Pieter in 695 was gewijd als "Clemens Willibrordus, aartsbis schop onder de Friezen", zich vestigde in Utrecht dat alsuitvalsbasis voor zijn missiewerk onder de Friezen diende. De stad Utrecht claimt dat Willibrord toen twee kerken heeft laten bouwen. De vraag is of hij tussen 695 en zijn terugtrekking in een (zijn) klooster te Echternach, in 727/728, de streken van de 'West-Friezen' heeft bereisd. Een aantal gegevens maakt het minder waarschijnlijk. Zo was het gebied voor de dood van Radboud in 719 gevaarlijk om te be treden, laat staan om zendingswerk uit te voeren. Het gebied was moeilijk begaanbaar. Vaak stond het onder water. Pas in geschriften van de elfde en veertien de eeuw kan men, zij het met enige moeite, aanwijzin gen vinden die een verblijf van Willibrord in Heiloo waarschijnlijk maken. Maar er zijn ook aanwijzingen die een ander licht op zijn geschiedenis werpen. 8 e&i

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Heylooer Cronyck | 2012 | | pagina 10