In 1799 viel de gevluchte stadhouder met een Brits-
Russisch invasieleger Noord-Holland binnen, in een
poging de Bataafse Republiek weer omver te werpen.
Dat lukte niet, want tijdens de beruchte slag bij Castri-
cum werden ze verslagen. Toch wel opmerkelijk, dat
Dikke Kees een belegering in zijn tuin aanlegde naar
Engels voorbeeld juist in deze periode. Of zou dat
bedoeld zijn geweest als een sneer naar de mislukte
Engelse invasie van 1799?
Dooie Dirkie
Het jongetje op het derde portret is het eerste zoontje
van Jeannette en Cornelis. Ze noemden hem Dirk,
maar in de familie staat hij bekend als Dooie Dirkie,
want hij overleed toen hij nog geen drie maanden oud
was. Omdat er nog geen fotografie was, maar de ver
drietige ouders wel een herinnering aan het ventje wil
den, lieten ze hem portretteren. De schilder van
dit stuk was een Alkmaarse meester, Johannes van
Horstok.
Waarom hebben deze mensen met moderne smaak
toch voor zo'n provinciaalse kunstenaar van duidelijk
beperkt kunnen gekozen voor dit stuk? De keuze kan
een vriendjespolitieke achtergrond hebben gehad, want
Horstok was waarschijnlijk een medepatriot van Dikke
Kees. Het Stedelijk Museum Alkmaar bezit namelijk
een schilderij op zijde dat bol staat van de patriotten-
symbolen en ook aan Horstok toegeschreven is. Zo kon
dus het persoonlijke ook in de achttiende eeuw al zeer
politiek zijn.
Taco Scheltema
Overigens waren er buiten Alkmaar ook schilders met
patriottische sympathieën. Zo zijn de portretten van
Cornelis en Jeannette geschilderd door Taco Scheltema,
een Friese kunstenaar van kwaliteit die duidelijk con
necties met patriotten had; hij schilderde een hele serie
beeltenissen van vooraanstaande Nederlandse patriot
ten.
Waarom de ouders Scheltema niet ook vroegen voor
het portret van hun zoontje is niet helemaal duidelijk:
misschien kenden ze hem toen nog niet, of misschien
hadden ze zoveel haast met het portret van Dooie
Dirkie dat er geen tijd was iemand uit Friesland over te
laten komen.
Noten
1 Eerder gepubliceerd op de website Oneindig
Noord-Holland27 september 2010
Christi Klinkert, conservator Stedelijk Museum
Alkmaar
2 E. Snethlage van Foreest spreekt in haar beschrij
ving van de tuin over "het Engelse Werk" of
"Delense Bosje".
HEYLOOER CRONYCK Sö9 23
