DE COLLECTIE WORDT OPENBAAR
N. van Foreest
De dominee, dichter en schrijver Nicolaas Beets,
schreef rond 1850 een gedicht waaruit ik wil citeren:
Schoone dreven heeft Heiloo
Waarom klopt het hart mij zoo,
Midden in zijn dreven,
Als van tusschen 't groen geboomt,
't Witte Huis te voorschijn koomt,
Statig en verheven
Heiloo heeft mooie dreven.
Dat 'Witte Huis' betreft Nijenburg dat Beets dikwijls
bezocht toen hij Aleide van Foreest het hof maakte.
Beets trof destijds een portretgalerij aan in de grote zaal
en haalde portretten van zolder op om die erbij te plaat
sen. Hij schreef over "drie deftige Foreesten van de 12e
eeuw", maar dat is een veel te vroege datering naar we
nu weten.
Hoe het ook zij, het is een bijzonder feit dat portretten
van de families Van Egmond van de Nijenburg en
Van Foreest zijn verzameld en bewaard en uiteindelijk
voor een aanzienlijk deel op Nijenburg terecht zijn ge
komen. Er zijn namelijk veel personen bij die daar
nooit hebben gewoond.
In 1742 erfde Cornelis van Foreest de buitenplaats
Nijenburg van Maria van Egmond van de Nijenburg.
Het was en bleef voorlopig een plaats om de stad te
ontvluchten en om gasten te ontvangen. Pas vanaf het
einde van de 18-e eeuw werd het permanent bewoond
door Foreesten, en daar kwam in 2007 een einde aan
door het overlijden van Mw. Liesbeth Snethlage van
Foreest.
In 1913 werd de buitenplaats met de schilderijencol
lectie door de familie ingebracht in een Naamloze Ven
nootschap. En hier raak je de essentie van het verhaal:
door erfenissen wordt bezit verspreid over vele eigena
ren en het is soms een klein wonder als het geheel bijeen
wordt gehouden. De inbreng van de collectie in de NV
behoedde deze voor versnippering.
De collectie was naar verluidt in behoorlijk goede staat
gebleven totdat zij in de oorlog, tezamen met collecties
van het Rijksmuseum, moest onderduiken. Bij schou
wingen in het recente verleden bleek dat restauratie of
conservering dringend noodzakelijk was. In 2010 is
deze restauratie in gang gezet.
In 1966 zijn de aandelen van de NV Nijenburg ver
kocht aan Natuurmonumenten opdat het landgoed
voor de gemeenschap behouden zou blijven.
In 1966 ook werd de stichting Van Foreest en Van
Egmond van de Nijenburgh opgericht, die eigenaar
werd van de schilderijen en tot doel heeft om de col
lectie als eenheid te behouden en in een passende om
geving te plaatsen.
In 2003 heeft Natuurmonumenten het hoofdhuis en
het koetshuis met omliggende tuin in erfpacht overge
dragen aan de Vereniging Hendrick de Keyser. Die ver
eniging heeft intussen het koetshuis gerestaureerd en
heeft in juli 2011 de restauratie van het hoofdhuis vol
tooid en aangepast aan moderne bewoningseisen.
Nu de verbouwing gereed is is het de bedoeling dat een
belangrijk deel van de collectie op Nijenburg komt te
hangen.
Het grootste deel van de portretten betreft de familie
Van Foreest. Ik wil over die familie nog iets zeggen.
Het was een riddermatig geslacht dat uit de omgeving
van Aken kwam. Onder bemiddeling van Rooms-
Koning Willem II, graaf van Holland, werden in 1249
een weduwe Van Foreest en haar zoon Willem, beleend
met land ten oosten van de Gouwe, dichtbij het huidi
ge Reeuwijk. Zij en haar nazaten behoorden tot halver
wege de 14e eeuw tot de landadel. Daarna trok de fami
lie ook naar de stad. In de 15e eeuw kwam Dirk van
Foreest, genoemd in 1448 en 1482, uit Haarlem naar
Alkmaar en zijn nazaten hebben verschillende functies
bekleed in het stadsbestuur van Alkmaar en Hoorn.
Maar ook belangrijke functies op provinciaal en natio
naal niveau werden vervuld. De familie Van Egmond
van de Nijenburg behoorde ook tot het stedelijk patri
ciaat en via huwelijken waren de twee families aan el
kaar verbonden.
12 ga> HEYLOOER CRONYCK
