o in de Tweede Wereldoorlog
Samengesteld door Wim Buwalda en Piet Kuijper,
met medewerking van Vok Bakker
1. De aanloop 1
Voor 10 mei 1940 was er in Heiloo niet veel te merken
van de komende oorlog. Natuurlijk was men via de
krant en de radio op de hoogte van de Duitse dreiging,
maar ook in Heiloo werd waarschijnlijk vertrouwd op
een neutrale status in de dreigende conflicten. Wel
werden enige maatregelen afgekondigd toen op
29 augustus 1939 de algemene mobilisatie van het
Nederlandse leger in volle gang werd gezet en drie dagen
daarna de Tweede Wereldoorlog begon toen het Duitse
leger Polen aanviel. Ook uit Heiloo werden jonge
mannen die hun dienstplicht al hadden vervuld, maar
met 'groot verlof' waren, opgeroepen in het kader van
de mobilisatie. Men diende zich te melden in Alkmaar
maar ook wel in Haarlem bij de Koudenhornkazerne of
de Ripperdakazerne.
Afb. 1. Inspectie van gemobiliseerde soldaten in Haarlem
door koningin Wilhelmina
In Heiloo werd na de mobilisatie onder auspiciën van
het gemeentebestuur de Luchtbeschermingsdienst
opgericht. Er waren in de verschillende wijken van
Heiloo meldingsposten bij particulieren. Deze inwoners
van Heiloo kregen ter uitvoering van hun alarmerings
werkzaamheden de beschikking over een 'posthoorn'
(of scheepstoeter). De hoorn werd onder andere
gebruikt om een verduisteringsoefening aan te kondigen.
Zo'n oefening werd door de meeste Heilooërs niet al te
serieus genomen. Men verduisterde bijvoorbeeld wel de
voorkant van het huis, maar de achterkant werd vaak
niet van een passende verduistering voorzien.
Later, tijdens de bezetting, werd dat wel anders. Toen
werden ook hoog opgestelde sirenes die waarschuwden
voor luchtalarm in gebruik genomen.
In 1939 werd ook een begin gemaakt met een
distributiesysteem. De bedoeling daarvan was dat bij
schaarste van goederen, bijvoorbeeld levensmid
delen, door middel van de uitgave en het inleveren van
bonnen een verdeling plaats zou vinden. Het systeem
werd beproefd door de uitgave van distributiebonnen
voor suiker. Erg toepasselijk was dat niet, want er was
geen suikerschaarste. Zo kon men 'op de bon' meer
suiker verkrijgen dan men strikt nodig had.
In Heiloo had men ook aanhangers van de NSB.
Hoewel de aanhang veel geringer was dan in de (grote)
steden en men dus verschoond was van massale uitingen
van de voorliefde voor het Nationaal Socialisme
waren de NSB'ers wel actief in Heiloo. Bijvoorbeeld
door huisbezoek om 'zieltjes te winnen' en krantjes te
slijten. Voor zover bekend werd er in Heiloo niet
gecolporteerd om financiën voor de NSB-organisatie te
verkrijgen. Dat gebeurde wel in Alkmaar.
Na de capitulatie op 14 mei 1940 veranderde het een en
ander in Heiloo. In de eerste oorlogsjaren gingen de
veranderingen grotendeels langzaam. Behalve in de
Willibrordusstichtng werden toen in Heiloo nog geen
Duitsers gelegerd, in tegenstelling tot Alkmaar (o.a.
Huize Voorhout en de Rijks HBS) en Bergen (het
vliegveld). Wel kwamen Duitsers in Heiloo de
winkels leegkopen met hun 'Kassescheine', krediet
brieven die de winkeliers konden inleveren bij de bank
voor Nederlandse guldens. Maar in de loop van de
jaren, na 1942, gingen de veranderingen snel. Ook
Heiloo werd 'bezet', zij het met voortdurend wisselende
4
