Wim Buwalda
Over de dagboeken van Frederica Fontein Verschuir
'Ik ben en blijf een Looërtje'
Dit schreef en zei Cornelia Frederica Fontein Yerschuir
(1859-1944) meermalen toen zij in Alkmaar woonde.
Het Heiloo van haar jeugd bleef trekken, vooral ook
omdat het landgoed Ter Coulster in het bezit van de
familie bleef en het hoofddoel was van frequente
uitstapjes naar Heiloo. Tochtjes die lopend, per rijtuig,
met de tram, op de fiets en later ook per automobiel
werden verricht.
In het begin van haar huwelijk met Bartout van der
Feen de Lille (1857-1921) verbleef het jonge echtpaar
dikwijls op het landgoed, dwaalde daar rond en '(wij)
bouwden prachtige luchtkastelen
De notities over Ter Coulster vormen maar een beperkt
onderdeel van de dagboeken die Frederica bijhield ge
durende zestig jaar, van het begin van haar huwelijk tot
haar laatste dagen.
In 'De mensch plooit zich al gauw naar de toestanden'
van de hand van Veronica H. Besteman-Burgering
worden de dagboekaantekeningen van een interessante
persoonlijkheid uitvoerig belicht en geplaatst in de tijd,
de lokale situatie en de familieomstandigheden.
De binding met Heiloo
De familie Fontein Verschuir was in de achttiende eeuw
een vooraanstaande familie in Friesland. De grootvader
van Frederica, Gijsbert Fontein Verschuir (1764-1838)
werd burgemeester van Alkmaar en lid van de Tweede
Kamer. Hij werd verheven in de adelstand en kocht de
heerlijkheid Oesdom en Heiloo (1824). Hij bewoonde
het voorname -nog steeds bestaande- patriciërshuis,
huize 'De Dieu', in de Langestraat in Alkmaar.
In 1808 had hij het landgoed Ter Coulster gekocht. De
ruïne van het oorspronkelijke kasteel was toen reeds
gesloopt. Hij knapte, te beginnen in 1810, het landgoed
op en liet een houten landhuis bouwen. Op de funda
menten van de kasteelruïne werd een boerderij gebouwd.
De vader van Frederica, Giesbert Fontein Verschuir
(1815-1875), was in de periode 1840-1854 burge
meester van Heiloo (en Limmen). Hij woonde met zijn
gezin in het 'The Red House' aan de Kerkbuurt 31, nu
Kennemerstraatweg 382 in Heiloo. Daar werd Frederica
in 1859 geboren. Als enige nazaat van haar grootvader
erfde zij later, naast de titel jonkvrouw, het landgoed
Ter Coulster. Zij bezocht de gemeenteschool in Heiloo
en kreeg verder onderwijs in Alkmaar. Haar jeugdjaren
bracht zij vrijwel geheel door in Heiloo. Dat verklaart
haar levenslang durende band met Heiloo.
Na een strenge winter in 1882 verlieten Frederica en
haar moeder, die inmiddels weduwe was geworden,
het ondergesneeuwde, landelijke Heiloo om in de stad
Alkmaar te gaan wonen.
Afb. 1: 'The Red House', Kennemerstraatweg, 2009
Huwelijk en gezin
In 1884 huwde Frederica met Bartout van der Feen,
werkzaam bij de Alkmaarse rechtbank. Hij voegde
later de naam van zijn grootmoeder aan de zijne toe en
verkreeg zo de achternaam Van der Feen de Lille. Het
echtpaar Frederica en Bartout betrok na enige tijd
het huis De Dieu aan de 'goudkust' van Alkmaar, de
Langestraat.
Mede omdat de dagboeken werden begonnen vlak voor
het huwelijk in 1884, blijken zij een aardig inzicht te
46
