Vergeten schouten van Heijloo
EN OeSDOM IN DE 17E EN 18E EEUW
Periode
Schout
Pieter Louter
Lokaal bestuur
Voor 1811 werden de gemeentes in Nederland bestuurd
door een schout en schepenen. Zij vormden het plaatse
lijk bestuur en vaardigden keuren of verordeningen uit.
Tevens functioneerden zij als gerecht voor civiele zaken
en kleine overtredingen. Bij rechtszaken trad de schout
ook op als een soort officier van justitie. De schepenen
waren doorgaans gegoede burgers die de schout bijston
den in zijn taak. Zij hielden op sommige dagen zitting
voor het registreren van aktes rond huwelijken, testa
menten en andere verklaringen.
Tot en met 1753 was er veelal ook sprake van een
secretaris, die aktes opstelde en de administratie
bijhield. Vanaf dat jaar was het toegestaan om de functie
van schout en secretaris in een ambt te verenigen.
Heiloo was een heerlijkheid in het bezit van de Heer van
Heiloo. Deze benoemde schout en schepenen.
Van de schouten van Heijloo en Oesdom is voor
Willem Laarman weinig bekend. De Van der Velden-
straat is eigenlijk de enige tastbare herinnering aan een
schout van voor 1750. Dit artikel gaat in op degenen
die voordien schout zijn geweest en hun achtergron
den. Aan het einde van het artikel zal iets langer worden
stilgestaan bij George Coenraad Iken, die als gruwel der
burgervaders en schouten genoemd kan worden.
Wie waren de schouten van Heiloo in de 17e en
18e eeuw?
Henk Oostendorp geeft in het boek Heiloo door de
jaren heen een eerste overzicht van de schouten in Hei
loo. Het is een tentatief beeld, waarbij hij in een aantal
gevallen ten onrechte de secretaris noemt als schout.
Uit archiefonderzoek komt het volgende overzicht van
schouten in de periode van 1617-1755 (onder meer
Oud Rechterlijk Archief 75 en 79 en hypotheekakten):
1617-1629
IJsbrand Adriaans van der Velden
1629-1656
Pieter IJsbrands van der Velden
1656-1695
IJsbrand Pieters van der Velden
1695-1698
Cornelis Limburg (waarnemend)
1695-1728
Pieter van der Horst sr.
1728-1752
Pieter van der Horst jr.
1752-1754
Pieter Claas Bommer (waarnemend)
1754-1755
George Coenraad Iken
Feitelijk kan het bestuur in deze periode uitgesplitst
worden in vier delen. Het eerste deel wordt gekenmerkt
omdat drie generaties uit de familie Van der Velden
circa 80 jaar het schoutsambt hebben uitgeoefend. Het
tweede deel is een korte periode van waarneming door
Cornelis Limburg. Vervolgens wordt het ambt meer dan
50 jaar uitgeoefend door twee generaties Van der Horst
en als laatste periode treden twee schouten een relatief
korte periode op.
Periode familie van der Velden 1617-1695
De eerst bekende schout IJsbrand Adriaans van der
Velden was getrouwd met Trijntje Dirks van den Berg.
Vermoedelijk is hij overleden rond 1629. Zij zoon Pieter
wordt dan genoemd als schout. Tevens is bekend dat
zijn vrouw in 1631 hertrouwt te Alkmaar. Naast Pieter
is ook een dochter Brechje bekend.
Pieter IJsbrands van der Velden is van 1629 tot 1656
schout. Hij overlijdt in 1656 en wordt begraven in de
Witte Kerk te Heiloo. Over zijn huwelijk is weinig be
kend. Wel komen twee zonen van hem naar voren in
de archieven. Zijn oudste zoon IJsbrand wordt later als
schout genoemd. Zijn zoon Dirk Pieters van der Velden
wordt in het rooms-katholiek register in 1684 als over
leden geregistreerd.
IJsbrand Pieters van der Velden is vermoedelijk in de
37
