Een curieuze kerststal in de oudheidkamer1 Ter gelegenheid van de opening van het vereni gingsgebouw aan de Bergeonstraat werd in oktober jongstleden een begin gemaakt met de inrichting van de Oudheidkamer. Bij het uitpakken van een van de verhuisdozen werd een loodzwaar stenen voorwerp aangetroffen. De uitpakkers stonden aanvankelijk voor een raadsel. Maar oud-bestuurslid Jan van Tiel bracht uitkomst. "Het stelt een kerststal voor". Hij wist er meer van, want hij had midden jaren tach tig het voorwerp ontdekt in de tuin van de familie Spaans aan de Bergeonstraat. De heer Spaans had het voorwerp vele jaren eerder tijdens het graven in zijn tuin aangetroffen. Jan van Tiel wist de kerststal des tijds te verwerven voor de Oudheidkamer van Oud Heiloo. beeld brengen van zaken die betrekking hebben op het christelijk geloof. Bijbelse elementen zijn het onderwerp van allerlei voorstellingen, vooral tekeningen en schil deringen. Gesteld wordt dat dit vooral bedoeld was ter lering van ongeletterden. Maar los daarvan werden vele kunstenaars en ambachtslieden geïnspireerd door verha len gebaseerd op de Bijbel. In de loop der tijd kwam de uitbeelding van de kerststal steeds meer in zwang. Zowel door levende personen en dieren als door beeldgroepen werd een tafereel voorge steld van een stal waarin Jezus zou zijn geboren. Niet- bijbelse elementen als een os en een ezel, alsmede de in de evangelieën niet vermelde aanwezigheid van de drie koningen, werden toegevoegd.3 Historische achtergronden van het fenomeen kerststal De verering van de geboorteplek van Christus is al zo oud als de kerk. Al in de tweede eeuw na Christus trokken pelgrims naar Betlehem om de plek te bezoe ken waar Jezus volgens de overlevering werd geboren. Naar de getuigenis van de H. Justinus, 2e eeuw na Chr., werd Jezus geboren in een grot. Deze geboortegrot in Betlehem is tot op de dag van vandaag een belangrijke bedevaartplaats. De kerststal in de oudheidkamer van Oud Heiloo geeft bij eerste aanzien de indruk dat een (geboorte)grot is weergegeven. Stal of grot? We slaan er de Bijbel op na. Het Mattheusevangelie geeft op dit punt maar weinig informatie.2 "(de wijzen) Zij gingen het huis binnen en zagen het kind De kerstverhalen zijn blijkbaar grotendeels geïnspireerd door het Lucasevangelie: Maria en Jozef legden Jezus "in een kribbe, omdat er voor hen geen plaats was in de herberg". Dit doet in de eerste plaats denken aan provisorische huisvesting in een stal, maar een geboortegrot kan niet geheel worden uitge sloten. Franciscus van Assisi 13e eeuw na Chr.) wordt genoemd als genius die de kerststal introduceerde. Dit past in de christelijke, lees Rooms-Katholieke, traditie van het in 16 Kerststal Abdij van Egmond

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Heylooer Cronyck | 2008 | | pagina 18