2. Het tijdperk van 1787 tot circa 1900:
BEROEMDE BOUWMEESTER, BEKENDE BEWONERS
2.1 De schepping van Creutz
Kopieën van bouwtekeningen uit particulier bezit geven
aan dat het ontwerp voor de bouw van een pastorie zoals
die is weergegeven op enkele prenten en foto's van de
hand is van Johannes Samuel Creutz.13
Johannes Creutz is in 1747 geboren in Berlijn. Hij heeft
gestudeerd aan de universiteit in Leiden en is gepromo
veerd tot doctor in de filosofie. Onder directeur J.E. de
Witte van Stadswerken in Amsterdam was hij stadsbouw
meester speciaal belast met het bouwen en onderhouden
van waterwerken, bruggen en wallen. Samen met De
Witte verbouwde hij vanaf 1776 het Waaggebouw in
Amsterdam. Verder is nog bekend dat hij 't Regthuys in
Westzaan (1781-1783), een huis in Hoorn en een kerk
op Urk heeft ontworpen. Naast zijn gemeentelijke func
tie had Creutz een particuliere praktijk als bouwmeester.
In 1787 verlaat hij het land en verdwijnt (vlucht?) naar
Rusland. Politieke problemen (of zijn nevenwerkzaam
heden?) hebben daarbij mogelijk een rol gespeeld.14
Opmerkelijk is dat een zo bekende architect kan wor
den aangewezen als de bouwmeester van de pastorie in
Heiloo. Of het ging om nieuwbouw of een grootse ver
bouwing wordt niet duidelijk. Gezien het bovenstaande
kan het begin van de bouw van de pastorie vrij nauw
keurig worden gedateerd op 1787 of kort daarvoor. De
bouwstijl van de pastorie heeft in overeenkomst met
vele bouwwerken in die tijd met elementen die kunnen
worden aangeduid als laat achttiende-eeuws neoclassi
cistisch.
Enkele kenmerken daarvan zijn nog traceerbaar in
het huidige gebouw of zichtbaar op oude tekeningen
en foto's: de sobere, symmetrische vormgeving van de
'bouwmassa', het zorgvuldige metselwerk met dunne
voeg (heden bepleisterd), de diep in het metselwerk lig
gende kozijnen, de raamindeling, de voordeur en zijn
omlijsting (nu verdwenen of niet meer zichtbaar) en de
lange naar de achterdeur doorlopende gang.
Het huis had een oppervlakte van 30 bij 25 'voeten'.
Metingen nu geven aan dat dit ongeveer 11,5 m breed
en 9,5 m diep moet zijn. Het bouwwerk kende een
bouwlaag met daarop een kap, een dakconstructie met
twee zadeldaken, een boven het voorgedeelte en een bo
ven het achtergedeelte van het huis. De nokken van de
Foto van de maquette van het huis, ontwerpers: R.A. Keur en J.N. Van Tiel, 1983
10 ow
