Delft was in de 16e eeuw, de tijd dat Van Foreest daar werkzaam was, een geheel andere stad
dan die Johannes Vermeer, de schilder van het 'stilste licht', een eeuw later zou uitbeelden.
De stad had meer een Jeroen Bosch-achtig karakter door de velen die niet toekwamen aan
een normaal bestaan van vreugde en verdriet, maar die slechts wandelden in duisternis, aan
getast door lepra, syfilis of andere ziekten. Waarvan de geneesheer slechts de symptomen min
of meer kon bestrijden omdat niemand wist wat de oorzaak van deze ziekten was en wat men
er tegen kon doen.
De behandelingen door Pieter van Foreest die vaak tot gunstige resultaten leidden, kwamen
niet alleen voort uit zijn grote geleerdheid, maar waren ook het gevolg van zijn gezond ver
stand en praktisch inzicht, waardoor hij dikwijls intuïtief de juiste maatregelen nam die voor
de patiënt uitermate heilzaam bleken. Een bewijs van zijn scherp waarnemingsvermogen is,
dat hij er als eerste op wees, dat zuigelingen gevaar liepen besmet te worden, als ze werden
gevoed door een aan syfilis lijdende min. Zijn talenten, tesamen met zijn enorme werklust
en grote ervaring maakten hem tot de medicus wiens hulp hoog gewaardeerd werd. Hij ver
keerde te Delft onder alle rangen en standen van de bevolking. Ook in andere steden, zoals
Den Briel, Delfshaven en Den Haag werd hij geraadpleegd. Dat hij veel voor een patiënt over
had blijkt wel, want hij kwam zelfs een Delftse koopman, tijdelijk verblijvend te Antwerpen,
te hulp toen deze een aanval had van niersteenkoliek met anurie. Over die verre reis naar het
Zuiden schrijft hij: 'ik ben vertrokken op de laatste dag van maart 1561 en, tegelijk met de
bode kwamen we op de eerste april te Antwerpen aan en begaven ons om 2 uur 's namiddags
naar de zieke'.
Geheel in de geest van Hippocrates trachtte Van Foreest ziekten te doorgronden en niet direct
te onderdrukken. Hij wijst op de noodzaak de mens in zijn totaliteit te beschouwen. Daarom
achtte hij de constitutie van de patiënt van het grootste belang en terwijl hij het lijden zoveel
mogelijk trachtte te verzachten, probeerde hij door middel van medicamenten die het orga
nisme zo min mogelijk schade deden, genezing tot stand te brengen. Hij vond het vooral zijn
taak de gezondheid te beschermen en te bewaren. Preventieve geneeskunde in optima forma!
Ziekteverschijnselen probeerde hij bovendien te verklaren door het bestuderen van de levens
wijze van de patiënt, zijn eet- en drinkgewoonten, de invloed van het beroep en van zijn
gehele omgeving.
Een voorbeeld van zijn klinische blik en diagnostische gave is zijn ontdekking (en verklaring)
van de reflectoire anurie. Dezelfde Delftse koopman die hij in Antwerpen te hulp kwam, had
5 maal tijdens een niersteenkoliek een reflexanurie. Van Foreest nam aan, dat de nier aan
de andere zijde, gezond en zonder steen, door sympathie medegevoel) zö zwak was gewor
den, dat deze geen urine meer afscheidde. Zijn therapie was in dit geval zeer logisch: geen
urinedrijvende, maar krampstillende middelen, waardoor de steen gemakkelijker zou kunnen
passeren. Dit bleek de juiste oplossing. Hij is de eerste geweest die op deze geniale gedachte
kwam.
Pieter van Foreest was een vroom mens, die zichzelf beschouwde als een werktuig van God
en Hem de eer van de genezing gaf. Hij vergat nooit het 'Laus Deo'.
Zeer kritisch stond hij tegenover twee, zoals hij zei, dwaze gewoonten, namelijk om in mei,
ook al was men gezond, zich te doen aderlaten, en urine bij de dokter te brengen waaruit
deze, zonder dat hij de zieke had gezien, een diagnose moest stellen. De overdreven waarde
